Jak morze trafiło do hymnu

Polacy stacjonowali w Danii przez całą zimę 1658/1659 kończąc kampanię w okolicach Aarhus. Tam nasz zacny kronikarz wybrał się pierwszy raz na pełne morze. „Zażywaliśmy tam też rekreacyjej różnej na morzu, wsiadłszy w barkę. Kiedy woda spokojna była, to bywało jeno stanąć spokojnie a pojazdami nie robić, to się rozmaitego napatrzył stworzenia, rozmaitej gadziny i zwierzów morskich, cudownych ryb” - pisze w „Pamiętnikach”. Zdarzyło mu się także przeżyć kilka morskich przygód łącznie z udziałem w potyczce pomiędzy okrętami holenderskimi a szwedzkimi. Po tym dowódca holenderskiej eskadry chwalił Paska przed Czarnieckim, że „choć polowy żołnierz, nie wzdrygał się wodnej bitwy.”

W lipcu 1659 roku król Jan Kazimierz odwołał swoich żołnierzy z Danii. Pozostał tam tylko oddział złożony z tysiąca ludzi pod dowództwem Kazimierza Piaseczyńskiego. Rok później w Oliwie podpisano traktat pokojowy kończący polsko-szewdzkie zmagania. Stefan Czarniecki zmarł w pięć lat później z hetmańską buławą w ręku. Pasek przeżył go o 36 lat (umierając w 1701 roku). Do końca życia opowiadał o swoich przygodach w Danii ubarwiając je z czasem i ubierając w coraz bardziej fantastyczne elementy.

Jedną z takich opowieści przytacza w „Pamiętnikach”:„Miałem tam różne uciechy i zabawy, widząc takie rzeczy, czego w Polszcze widziec trudno (...) jest tam ryba tak straszna, że jenom na ścianach kościelnych malowanego widywał owego, co mu płomień z gęby wychodzi, i mówiłem "Gdyby mi głód największy był, to bym tej ryby nie jadł”. Aż kiedym był w domu szlacheckim, między inszymi potrawami (bo tam dają na stół i mięso, i ryby jednakowo) począłem rybę jeść, aż w niej okrutnie smak dobry; nuż ja ją jeść, żem prawie z owego półmiska sam zjadł. Rzecze szlachcic: „Hic est piscis, quem Sua Dominatio diabolum nominavit” („Oto ryba, którą Wasza Wielmożność nazwał diabłem”). Skonfundowałem się okrutnie, alem widział, że ją i oni ze smakiem jedli; a druga, nie wierzyłem, żeby ta, bo mi się widziało niepodobna, aby w tak brzydkim ciele miało być smaku tak wiele.”

Tomasz Falba

Ilustr. Wikipedia