FORUM OKRĘTOWE: Komisja Europejska ogłasza konsultacje w sprawie EU ETS

Komisja Europejska zamierza dokonać w roku 2026 kompleksowego przeglądu Unijnego Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji - EU ETS. W tym celu ogłosiła publiczne konsultacje i opublikowała zaproszenie do zgłaszania uwag

Konsultacje te potrwają do 8 lipca 2025 roku. Swoją opinię może wyrazić każdy – osoba prywatna, reprezentant firmy i organizacji - wchodząc na stronę Komisji Europejskiej, klikając na link poniżej:

https://climate.ec.europa.eu/news-your-voice/news/commission-launches-public-consultation-eu-emissions-trading-system-and-market-stability-reserve-2025-04-15_en

Oficjalnie zadaniem tychże konsultacji jest zebranie opinii zainteresowanych stron w celu oceny: czy system EU ETS we wdrożonej postaci rzeczywiście przybliża nas do celu, jakim jest neutralność klimatyczna w gospodarce UE w roku 2050. Faktycznym jednak powodem może być rosnące i coraz głośniej artykułowane niezadowolenie z negatywnych skutków jakie przyniósł EU ETS dla gospodarki krajów członkowskich Unii Europejskiej i naszych portfeli.

Niezadowolenie to jest coraz radykalniej artykułowane przez przedstawicieli pracodawców, związki zawodowe, prywatne i kontrolowane przez państwo firmy, oraz zwykłych obywateli, których portfele i dostępne fundusze są coraz mocniej drenowane właśnie przez EU ETS.

Bez dużej przesady można powiedzieć, że narasta sprzeciw wobec EU ETS w obecnej postaci, a w niektórych obszarach rodzi się nawet gniew.

Europejski Zielony Ład i EU ETS

Jeszcze do niedawna, niemal nie podlegała kwestionowaniu szlachetna skądinąd idea ograniczenia emisji do atmosfery szkodliwych substancji, wynikających z działalności człowieka. Jednakże przez nierozsądne regulacje wprowadzone przez decydentów w Brukseli, stała się ona niebezpieczna dla europejskiej gospodarki.

Wyznaczenie absurdalnie nierealnych w czasie celów emisyjnych i nałożenie na europejską gospodarkę -  w tym transport morski i przemysł stoczniowy - dodatkowych obciążeń finansowych z tytułu EU ETS, powoduje pogorszenie konkurencyjności gospodarki UE i ucieczkę wytwórczości z Europy.

EU ETS w zamyśle pomysłodawców miał być głównym instrumentem mającym pomóc zdekarbonizować gospodarkę. Polega on na nałożenia na emitentów CO2 dodatkowych obciążeń finansowych mających skłonić ich redukcji tejże emisji.

Zasadniczy problem polega jednak na tym, że wielu takich emitentów nie jest w stanie tego zrobić – z powodu braku dostępu do finansowania, ale również z powodu ograniczeń technologicznych -  i skazanych jest na ponoszenie dodatkowych obciążeń. Dotyczy to również transportu morskiego, który od roku 2024 również objęty jest Unijnym Systemem Handlu Uprawnieniami do Emisji (EU ETS).

EU ETS uderza w transport morski

Trzeba to jasno powiedzieć - w chwili obecnej jeszcze nie ma i w najbliższych latach nie będzie ekonomicznych i powszechnie komercyjnie dostępnych napędów bez-emisyjnych lub radykalnie ograniczający emisję statków, który mógłby zostać od razu zastosowany na jednostkach pływających.

Na ten moment dostępne są na rynku technologie, ograniczające emisję CO2 w pewnym tylko zakresie, a te bez-emisyjne mają zastosowania do marginalnej ilości statków. Dlatego w najbliższym czasie będzie kontynuowana konieczność uiszczania opłat z tytułu emisji CO2 przez armatorów, a środki finansowe generowane z tego źródła będą znikały w budżetach poszczególnych państw członkowskich UE.

Zdaniem FORUM OKRĘTOWEGO nakładanie na armatorów obciążeń finansowych i karanie ich za emisję CO2 w postaci opłat z tytułu EU ETS w obecnej formie – bez chociażby dostosowawczego okresu przejściowego - jest szkodliwe dla samego procesu dekarbonizacji, dlatego że drenuje kieszenie armatorów z funduszy, które ci mogliby przeznaczyć na ograniczenie emisyjności swojej floty.

Zaproponowane przez FORUM OKRĘTOWE zmiany do systemu EU ETS zawarte w „Gdańskiej Inicjatywie Klimatycznej 2025” są jednym z pomysłów na wyjście z tego impasu.

Propozycja zawarta w tej inicjatywie ma na celu zaangażowanie w całym zakresie kwot należnych z tytułu opłat EU ETS w transporcie morskim, w dekarbonizację floty przeprowadzoną w europejskich stoczniach, przy wykorzystaniu wyprodukowanego w Europie wyposażenia okrętowego.

Spotkała się ona z szerokim poparciem wśród armatorów i producentów okrętowych, a SEA Europe włączyło ją do pakietu propozycji za którym będzie lobbować w powstającej morskiej strategii przemysłowej Unii Europejskiej.

„Gdańska Inicjatywa Klimatyczna 2025” została również bardzo ciepło przyjęta przez przedstawicieli polskiego rządu. Zdecydowanego poparcia udzielił jej Sekretarz Stanu w Ministerstwie Infrastruktury Arkadiusz Marchewka. Bardzo pozytywnie odniósł się do niej również Sekretarz Stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska Krzysztof Bolesta. Ten ostatni zapewnił, że propozycja FORUM OKRĘTOWEGO zostanie wzięta pod uwagę w ramach przygotowania polskiego stanowiska w zakresie rewizji EU ETS mającej mieć miejsce w roku 2026, a samo stanowisko poddane zostanie wcześniejszym szerokim konsultacjom.

Opłaty klimatyczne z tytułu EU ETS – nazywane czasem „podatkiem węglowym” -  stanowią obecnie istotne źródło wpływów do budżetów poszczególnych krajów członkowskich Unii Europejskiej, pozwalające ograniczyć im deficyt budżetowy. Stąd niechęć niektórych z nich do rezygnacji z tego źródła dochodu.

Wobec takiej postawy nasuwa się jednak pytanie: czym w takim razie ma być opłata z tytułu EU ETS: instrumentem do ograniczenia emisji CO2, czy stałą pozycją dochodową do budżetów poszczególnych państw członkowskich UE? Jeżeli tym drugim, to chyba nie o to chodziło jej pomysłodawcom.  

Zaproponowane przez FORUM OKRĘTOWE zmiany do systemu EU ETS zawarte w „Gdańskiej Inicjatywie Klimatycznej 2025” są jednym z pomysłów na wyjście z tego impasu.

System EU ETS wymaga reformy, gdyż w obecnej formie uderza on w konkurencyjność gospodarki, drenuje ją z finansów potrzebnych na inwestycje i nie prowadzi do ograniczenia emisji CO2, a wręcz przeciwnie - szkodzi temu ograniczeniu.

{no-article-gallery}

Ireneusz Karaśkiewicz - dyrektor Biura Związku Pracodawców FORUM OKRĘTOWE