Podczas Nocy Muzeów 17 maja 2025 roku Basen Północny w Świnoujściu – dawny teren stoczniowy, a dziś marina jachtowa – zamieni się w scenę, na której ożyje historia portu i przemysłu portowego. Główną atrakcją będzie wizyta legendarnego holownika MV Kuna z 1884 roku – najstarszego wciąż czynnego lodołamacza rzecznego na świecie.
Ten zabytkowy statek, który przetrwał dwie wojny światowe i ponad 140 lat żeglugi, zacumuje przy nabrzeżu Basenu Północnego, dając mieszkańcom i gościom niepowtarzalną okazję podziwiać go z bliska i poznać jego niezwykłe dzieje.
Organizatorzy – Gmina Miasto Świnoujście wspierana innych współorganizatorów, w tymi miejscowe muzea – zadbali o to, by ta majowa noc pełna była zarówno sentymentalnych wspomnień, jak i śmiałych wizji przyszłości.
Legenda najstarszego lodołamacza – od dna rzeki po triumfalny powrót
Historia Kuny sięga XIX wieku. Została zbudowana w 1884 roku w stoczni Danziger Schiffswerft & Kesselschmiede Feliks Devrient & Co. w Gdańsku. Jako parowy lodołamacz Ferse (taka była pierwotna nazwa jednostki) służyła początkowo Prusom na Wiśle. Później statek zmieniał bandery – pływał dla władz Wolnego Miasta Gdańska, w czasie wojny dla III Rzeszy (pod nazwą Marder), tuż po wojnie dla Brytyjczyków w Hamburgu, by w 1947 roku trafić do Polski.
W naszym kraju otrzymał nazwę Kuna (dosłowne tłumaczenie niemieckiego Marder) i po remoncie służył jako lodołamacz na dolnej Wiśle pod banderą Polski. Przez kolejne lata dzielnie pracował na rzecznych wodach, lecz ostatecznie w 1965 roku wycofano go ze służby. Rozebrany z wyposażenia, w latach 70. został odholowany do Gorzowa Wielkopolskiego z zamiarem wykorzystania jako pływający ponton cumowniczy. Tam jednak spotkał go tragiczny los – w 1981 roku Kuna zatonęła w gorzowskim basenie portowym, wydawało się, że na zawsze.
Poniżej film o historii lodołamacza:
Na szczęście, właśnie w Gorzowie objawiła się grupa ludzi z pasją, którym los zabytkowej jednostki nie był obojętny. Wrak przeleżał blisko 20 lat na dnie, nim w 2000 roku pasjonaci żeglugi podjęli się misji jego ratowania. Powstało Stowarzyszenie Wodniaków Gorzowskich Kuna, a jego członkowie poświęcili sześć lat na zbieranie funduszy, formalności, poszukiwanie oryginalnej dokumentacji oraz mozolną odbudowę statku.
Efekt? Udało się wydobyć Kunę z mułu i przywrócić jej dawny blask. Zachowano oryginalny kadłub oraz wiele elementów pokładu i napędu, a sylwetka holownika wygląda dziś dokładnie jak w XIX wieku. Wymieniono jedynie serce statku – zamiast zabytkowej maszyny parowej zamontowano nowoczesny silnik diesla, dzięki czemu Kuna znów pływa, służąc jako statek muzealno-szkoleniowy i duma gorzowskich wodniaków.
– Za remont takich statków najczęściej biorą się prawdziwi miłośnicy. Tempo prac zależy od pieniędzy – przyznaje kpt. Jerzy Hopfer, inicjator odbudowy i wieloletni kapitan Kuny, który poświęcił ponad cztery lata na przywrócenie jej do życia. To właśnie dzięki determinacji takich ludzi historia statku nie zakończyła się na dnie rzeki.
Noc Muzeów w Basenie Północnym – program pełen atrakcji
Podczas tegorocznej Nocy Muzeów Basen Północny stanie się sercem wydarzeń, symbolicznym miejscem spotkania morskiej historii ze współczesnością. To nieprzypadkowy wybór – Basen Północny to dawna stocznia z przełomu XIX i XX wieku, unikalny zespół zabytkowych budynków Urzędu Budowy Portu, które przetrwały do naszych czasów i wciąż czekają na nowe zagospodarowanie. Ta przestrzeń – wrota Świny – ma szansę stać się w przyszłości prawdziwą wizytówką miasta, łączącą dziedzictwo z nowoczesnością.
Dlatego właśnie tu, w klimatycznej scenerii portowych zabudowań i przy nabrzeżu, gdzie zacumuje Kuna, odbędzie się debata o przyszłości Basenu Północnego. O godzinie 17:00 rozpocznie się otwarta dyskusja „Basen Północny – żeglarze, kultura, apartamenty, a może muzeum?” z udziałem ekspertów, władz miasta oraz mieszkańców.
Po debacie organizatorzy zaplanowali cały wachlarz atrakcji, które rozegrają się w obrębie Basenu Północnego i okolic. O 19:30 znany regionalista dr Józef Pluciński zabierze uczestników w podróż w czasie, snując gawędę o dziejach świnoujskiej stoczni i jej roli na przełomie XIX i XX wieku.
Zaraz potem wyświetlony zostanie unikatowy film dokumentalny „Wyszli” (1993) zrealizowany przez Ryszarda Szczepańskiego tuż po opuszczeniu Świnoujścia przez sowietów – sam autor opatrzy pokaz komentarzem, dzieląc się wspomnieniami z realizacji.
Miłośnicy żywej historii będą mogli od 20:00 wyruszyć na wyjątkowe spacery z przewodnikami „śladami starej stoczni” – ruszą piesze wycieczki po zakamarkach dawnych warsztatów, gdzie każdy mur opowiada swoją historię. Iluminacja zabytkowych budynków, pokaz nurkowania klasycznego, taniec ognia - to kolejne atrakcje tego wieczoru.
Oczywiście, Noc Muzeów w Świnoujściu to nie tylko wydarzenia w porcie. Swoje podwoje otworzą również inne instytucje: od 18:00 do późnych godzin nocnych na zwiedzających czekają tajemnicze fortyfikacje Fortu Anioła i Fortu Zachodniego, które tego wieczoru odsłonią mroczne zakamarki i wojskowe sekrety (w tych godzinach wstęp do fortów będzie wolny).
Galeria ms44 zaprasza o 21:30 na nastrojowy koncert miejskiego chóru LOGOS. Wszystkie atrakcje Nocy Muzeów są bezpłatne, dzięki czemu każdy – od rodzin z dziećmi po seniorów – może uczestniczyć w tym święcie kultury i historii.
USD
EUR
CHF
GBP