Szykują się zmiany w systemie rejestracji jachtów REJA 24

98600 jednostek rekreacyjnych do 24 metrów długości zostało od kwietnia 2018 roku zarejestrowanych w systemie elektronicznej rejestracji „Reja 24”,. 38800 to jednostki, które znajdują się poza terytorium RP. Około 11 000, to jednostki, których właścicielem jest podmiot mający miejsce siedziby albo zamieszkania poza Unią Europejską.

Rocznie rejestrowanych jest około 20 tysięcy nowych jednostek, a prostota zgłoszenia, liberalne przepisy i niskie koszty operacji powodują, że system „Reja 24” jest bardzo popularny. Niestety powoduje to, że nie ma nadzoru nad rejestrowanymi statkami, żaglówkami i motorówkami. Dlatego Ministerstwo Infrastruktury rozpoczęło właśnie prace nad nowelizacją ustawy „O rejestracji jachtów i innych jednostek o długości do 24 metrów” oraz „Ustawy o bezpieczeństwie morskim”. Projekt dokumentu jest już dostępny na stronach Rządowego Centrum Legislacji.

Do 2018 roku właściciele niekomercyjnych jednostek pływających mogli rejestrować swoje jachty w różnych instytucjach (Polski Związek Żeglarski, Polski Związek Motorowodny i Narciarstwa Wodnego, Polski Rejestr Statków, Urzędy Morskie, starostwa powiatowe i Okręgowe Urzędy Żeglugi Śródlądowej). Powodowało to jednak, że obraz wodnej turystyki rekreacyjnej w Polsce był niepełny i niejasny.

Dlatego w 2018 roku wprowadzono nowy, jednolity system pod nazwą „Centralna Ewidencja Jachtów i Innych Jednostek Pływających REJA24”, który ma za zadanie zbierać w jednym miejscu wszystkie informacje na temat rekreacyjnych jednostek. Okazało się jednak, że nowy system jest tak prosty, liberalny i co ważne tani (rejestracja jednostki to koszt 80 zł), że skorzystało z niego pół Europy. Dlatego urzędnicy podjęli decyzję o zmianie ustawy.

Podstawowym celem projektu ustawy o zmianie ustawy „O rejestracji jachtów i innych jednostek o długości do 24 m” oraz ustawy „O bezpieczeństwie morskim” jest zwiększenie skuteczności nadzoru polskiej administracji morskiej nad jednostkami pływającymi i uzyskującymi polską przynależność i usprawnienie funkcjonowania rejestru jachtów i innych jednostek pływających o długości do 24 m, dalej „systemu REJA24”, w tym zapewnienie aktualności i wiarygodności danych zawartych w rejestrze - czytamy w opisie projektu ustawy.

Przepisy dotyczące jednostek pływających nie są zharmonizowane na wzór przepisów odnoszących się do pojazdów drogowych, a dokumentacja towarzysząca wnioskom o rejestrację bywa bardzo zróżnicowana w zależności od kraju pochodzenia. Stąd istnieje pilna potrzeba podjęcia działań celem zapewnienia rzetelnej i profesjonalnej weryfikacji dokumentacji jednostek, które uzyskując wpis do systemu REJA24 uzyskają prawo podnoszenia polskiej bandery.

Dalej w uzasadnieniu czytamy, że morskie jachty rekreacyjne o długości do 15 metrów nie podlegają obowiązkowi inspekcyjnemu. W praktyce oznacza to, że ani organ rejestrujący, ani organ inspekcyjny nie stykają się z jednostką, nie mają kontaktu z armatorem (o ile jednostka nie ulegnie wypadkowi albo nie naruszy obowiązujących przepisów). Nie jest wykluczone, że część tych jednostek jest eksploatowana jako jachty komercyjne, a z uwagi na fakt, że uprawiają żeglugę poza obszarami morskimi RP, polska administracja morska nie dysponuje taką wiedzą.

- Dodatkowo dochodzi do incydentów przemytu narkotyków na jachtach pływających pod polską banderą poza polskimi obszarami morskimi i proceder ten wydaje się nasilać. Incydenty te negatywnie wpływają na wizerunek Polski, która może być postrzegana jako państwo tzw. taniej bandery, niesprawujące odpowiedniej kontroli nad procesem nadawania statkom swojej przynależności państwowej, a tym samym tolerujące zjawiska kryminalne - czytamy w uzasadnieniu ustawy, podpisanym przez Arkadiusza Marchewkę, sekretarza stanu w Ministerstwie Infrastruktury, który odpowiada za prace nad tą nowelizacją.

Projekt nowelizacji ustawy zakłada między innymi:

- wprowadzenie obowiązku przeglądu wstępnego, któremu podlegać będą jednostki, które pragną uzyskać polską przynależność. Przegląd wstępny będzie przeprowadzany przez uznaną organizację upoważnioną do wykonywania zadań administracji morskiej w zakresie dokonywania inspekcji i audytów oraz wydawania certyfikatów jachtom o długości do 24 metrów. Przeprowadzanie przeglądu wstępnego zapewni rzetelnie zweryfikowanie danych zawartych we wnioskach i wymaganej dokumentacji. Koszt przeglądu wstępnego będzie pokrywać właściciel jednostki. Dokumentacja z przeglądu wstępnego będzie dla organu rejestrującego podstawą dla wydania decyzji o wpisaniu jednostki do systemu REJA24.

- obowiązek cyklicznego potwierdzania ważności danych znajdujących się w rejestrze lub ich aktualizacji, co odbywać się będzie nie rzadziej niż co pięć lat. Obowiązek ten będzie dotyczyć zarówno nowych wpisów do rejestru, jak i jednostek już zarejestrowanych przed wejściem w życie przepisów ustawy. W przypadku braku potwierdzenia danych w wymaganym terminie organ rejestrujący będzie uprawniony do wykreślenia jednostki z rejestru z urzędu.

- stworzenie dodatkowych narzędzi formalno-prawnych umożliwiających organom administracji morskiej i śródlądowej sprawowanie nadzoru i egzekwowanie obowiązków przepisowych (np. zawieszanie ważności dokumentu rejestracyjnego i wykreślanie z rejestru z urzędu jednostek, które nie poddały się inspekcji w celu uzyskania kart

Ministerstwo Infrastruktury zakłada, że projektowana ustawa w części dotyczącej rejestracji jachtów wejdzie w życie po upływie 12 miesięcy od dnia ogłoszenia w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. Przewidziany termin jest niezbędny do przeprowadzenia planowanego procesu modyfikacji i wprowadzenia nowych funkcjonalności systemu REJA24.

Pełne propozycje zmian w ustawie można znaleźć w Rządowym Procesie Legislacyjnym

Hubert Bierndgarski