W środowisku marynarskim pokutuje dość powszechne i niestety błędne przekonanie, że polskie ograny podatkowe nie są w stanie ustalić, czy polski marynarz uzyskuje jakiekolwiek zagraniczne dochody. To przekonanie nie znajduje odzwierciedlenia w praktyce, gdyż od 2011 roku obserwuje się wzmożoną działalność organów podatkowych w Polsce zmierzającą do pozyskania jak największej ilości informacji o polskich podatnikach. Te działania w wielu przypadkach prowadzą do kontroli skarbowych, które na szczęście z reguły kończą się pozytywnie dla polskich marynarzy.
W poniższym artykule zostaną przedstawione metody jakimi polskie organy podatkowe uzyskują informacje o polskich podatnikach (w tym marynarzach).
Wymiana informacji podatkowej
Na przestrzeni ostatnich lat wielu polskich marynarzy zostało wezwanych przez polskie organy podatkowe po uzyskaniu przez nie informacji o zagranicznych dochodach marynarzy od organów podatkowych z państwa bandery statku, państwa gdzie operował statek lub gdzie usytuowany był rzeczywisty zarząd armatora. Coraz częściej Polska zawiera umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, w których kładzie się szczególny nacisk na wymianę informacji podatkowej (przykładowo: dnia 11.12.2013 r. podpisano protokół między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Zjednoczonych Emiratów Arabskich zmieniający umowę między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Zjednoczonych Emiratów Arabskich w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku, sporządzoną w Abu Zabi 31.01.1993 r. , w którym zmodyfikowano również przepisy obecnie obowiązującej umowy dotyczące wymiany informacji w sprawach podatkowych poprzez umożliwienie uzyskania informacji o dochodach polskich rezydentów z ZEA, m.in. o środkach zgromadzonych na rachunkach bankowych w ZEA). Co ciekawe, jest to obecnie najczęstsze źródło kontroli podatkowych jeśli chodzi o osoby uzyskujące dochody z zagranicy, a nie, jak wielu podatników błędnie sądzi, donosy. Wymiana informacji podatkowej bardzo dobrze funkcjonuje m.in. w przypadku Norwegii, Holandii, Danii, Belgii i Wielkiej Brytanii.
Wiele państw, z którymi Polska zawarła korzystne dla marynarzy umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, przesyła również informacje do Polski w ww. zakresie, np. Niemcy, Dania, Wielka Brytania. Uwagi wymaga również fakt, że wiele państw lub terytoriów dotychczas traktowanych jako raje podatkowe zawarło z Polską umowy międzynarodowe uwzględniające zasady w zakresie wzajemnej wymiany informacji podatkowej np. Jersey, Guernsey, Wyspa Man.
Ustawa o wzajemnej pomocy przy dochodzeniu podatków, należności celnych i innych należności pieniężnych
Dnia 21.11.2013 roku weszła w życie ustawa z dnia 11.10.2013 r. o wzajemnej pomocy przy dochodzeniu podatków, należności celnych i innych należności pieniężnych. Ustawa ta wdraża dyrektywę Rady 2010/24/UE w sprawie wzajemnej pomocy przy odzyskiwaniu wierzytelności dotyczących podatków, ceł i innych obciążeń. Nowe regulacje znacząco ułatwią egzekwowanie wierzytelności jednego państwa członkowskiego z tytułu obciążeń publicznoprawnych od pracowników i firm mających rezydencję w innym państwie członkowskim. Ustawa reguluje także m.in. zasady korzystania i udzielania wzajemnej pomocy w dochodzeniu należności pieniężnych z państwami trzecimi. Niestety, przepisy te odnoszą się również do polskich marynarzy zatrudnionych na statkach eksploatowanych na szelfach/w sektorach państw UE lub przez armatorów posiadających rzeczywiste/faktyczne zarządy w państwach UE.
Ww. ustawa zakłada znacznie ściślejszą współpracę Polski z innymi państwami UE w zakresie wymiany informacji o zobowiązaniach publicznoprawnych, współpracy dotyczącej powiadamiania o dokumentach, wspólnego dochodzenia lub zabezpieczania należności pieniężnych, w tym podatków i ceł każdego rodzaju oraz związanych z nimi należności pieniężnych. Podkreślenia wymaga fakt, że przepisy te dotyczą tylko państw UE.
Nabycie ruchomości lub nieruchomości
Przy zakupie np. mieszkania lub samochodu na rynku wtórnym należy opłacić podatek od czynności prawnych (pcc) i złożyć stosowne zeznanie w Urzędzie Skarbowym informując zarazem organ podatkowy, że nabywamy dany składnik majątkowy o określonej wartości. Organ podatkowy znając wartość ww. składnika majątkowego odnosi go do deklarowanych przez marynarza dochodów i w razie wątpliwości wzywa do złożenia stosownych wyjaśnień w zakresie wysokości źródeł przychodów uzyskanych w danym okresie, z których mógł zostać pokryty tenże wydatek.
W przypadku nabywania majątku na rynku pierwotnym istnieje również prawdopodobieństwo wezwania, które jak wynika z praktyki jest mniejsze niż w przypadku umów zawieranych na rynku wtórnym, gdyż w takim przypadku marynarz nie jest zobowiązany do rozliczenia się z pcc i tym samym poinformowania organu o transakcji.
Przepływy pieniężne
Marynarz musi mieć świadomość, iż dokonywanie przelewów między rachunkami bankowymi może skutkować rejestracją takiej transakcji zgodnie z ustawą z dnia 16.11.2000 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Faktem jest, że banki są zmuszone każdorazowo rejestrować przelewy stanowiące równowartość 15 000 euro, ale podkreślenia wymaga, że organy podatkowe są informowane dopiero wtedy, gdy zachodzi podejrzenie co do legalności pochodzenia tych środków pieniężnych. Obowiązek rejestracji każdej transakcji na kwotę równą lub wyższą niż 15 000 euro miesięcznie dotyczy zarówno pojedynczych przelewów, jak i większej liczby powiązanych operacji (np. danymi odbiorcy przelewów), które po zsumowaniu są równe lub wyższe wyżej wskazanemu limitowi kwotowemu. Dane te muszą być przechowywane przez banki przez okres 5 lat. Co ciekawe, omawiana ustawa umożliwia obniżenie tego limitu przez banki, które czasami korzystają z tych uprawnień i obniżają ww. limity np. do 10 000 euro. Informacje o transakcjach równych lub przekraczających ww. kwotę zgłaszane są do Generalnego Inspektoratu Informacji Finansowej (GIIF), który działa w strukturze Ministerstwa Finansów. Jeśli po przeanalizowaniu dokumentów zachodzi podejrzenie popełnienia przestępstwa, informacja w tym zakresie trafia do prokuratury lub Urzędu Kontroli Skarbowej, które podejmują stosowne działania kontrolne względem podatnika.
Donosy
Donosy do organów podatkowych są najbardziej „tradycyjnym” źródłem informacji o marynarzu, z których czerpią organy kontroli skarbowej. Niemniej jednak, pomimo że w dalszym ciągu donosy się zdarzają, to nie są one głównym źródłem kontroli podatkowych w przypadku osób wykonujących pracę zagranicą.
Podsumowanie
Reasumując, w każdym przypadku, gdy istnieje ryzyko wyzwania ze strony organów podatkowych, podstawową kwestią jest to, aby każdy marynarz posiadał w miarę możliwości pełną dokumentację potwierdzającą legalność źródła, z którego otrzymał środki pieniężne. Marynarz winien posiadać komplet dokumentów, które będą przede wszystkim dokumentowały wysokość jego dochodów, charakter wykonywanej pracy oraz usytuowanie rzeczywistego/faktycznego zarządu przedsiębiorstwa armatorskiego na rzecz którego wykonywał pracę. Obecnie organy podatkowe mogą wstecznie weryfikować sytuację podatkową marynarza do roku 2008 włącznie. Każdy marynarz przed dokonaniem jakiekolwiek większej inwestycji lub transakcji powinien zweryfikować swoją sytuację podatkową na wypadek wezwania ze strony organów podatkowych.
Podkreślenia wymaga fakt, że jeśli okaże się, po analizie dokumentów zatrudnienia dokonanej przed inwestycją lub transakcją, że marynarz zalega w Polsce z jakimkolwiek podatkiem to na podstawie art. 16 ustawy z dnia 10 września 1999 r. Kodeksu karny skarbowy może on skorzystać z tzw. instytucji czynnego żalu, dzięki której marynarz będzie mógł rozliczyć zaległy podatek bez żadnych dodatkowych negatywnych konsekwencji wynikających z tego faktu. Po złożeniu stosownego wniosku, zeznania podatkowego za rok, w którym powstała zaległość podatkowa i uregulowaniu tejże zaległości podatkowej wraz z odsetkami ustawowymi jego sytuacja podatkowa z ten okres zostanie wyklarowana.
http://www.kancelaria-gdynia.eu
Autor jest radcą prawnym w Kancelarii Radcy Prawnego Legal Consulting - Mateusz Romowicz.
USD
EUR
CHF
GBP