Zmiany do Konwencji STCW

Zapewnienie bezpieczeństwa żeglugi na morzu wymaga zatrudniania członków załóg statków morskich o odpowiednich kwalifikacjach potwierdzonych stosownymi świadectwami. Kwalifikacje oraz sposób ich uzyskania, ocena wiedzy i kompetencji marynarzy oraz ich potwierdzenie są uregulowane przez Międzynarodową Konwencję STCW 1978/95, która określa szczegółowo minimalne wymagania stawiane całemu procesowi szkolenia, egzaminowania i certyfikacji kadr morskich.

Międzynarodowa Konwencja o wymaganiach w zakresie wyszkolenia marynarzy, wydawania im świadectw oraz pełnienia wacht (ang. International Convention on Standards of Training, Certification and Watchkeeping - STCW) została opracowana w celu wprowadzenia na poziomie globalnym jednolitych standardów wyszkolenia marynarzy celem zagwarantowania możliwie wysokiego poziomu bezpieczeństwa żeglugi na wodach morskich całego świata. Konwencja została uchwalona w roku 1978 r. w Londynie, a załącznik do niej zmieniony w 1995 r., następnie w 2010 r. podczas Konferencji Dyplomatycznej w Manilii.

Konwencja STCW 1978, zmieniona w 1995 roku, wymusiła zmiany w podejściu do sposobu wydawania dokumentów i kształcenia kadr morskich, które polegały na zastosowaniu systemu jakości przy wszelkich czynnościach związanych z egzaminowaniem oraz wydawaniem dokumentów kwalifikacyjnych marynarzom. Rozróżniła wiedzę teoretyczną i umiejętności praktyczne, kładąc nacisk na ten drugi element. Szczegółowo określiła zakres wiedzy i umiejętności, jakie powinien w procesie szkolenia nabyć marynarz, by zostać oficerem wachtowym lub oficerem mechanikiem. Określiła także sposoby sprawdzania nabytych kompetencji. Postawiła wymagania ośrodkom szkoleniowym w zakresie posiadania odpowiednio przygotowanej kadry i bazy szkoleniowej wyposażonej w laboratoria oraz symulatory.

W 2005 r., wobec szybkiego postępu techniki i zmian zachodzących w konstrukcji i wyposażeniu statków morskich, Międzynarodowa Organizacja Morska (IMO) podjęła decyzję o nowelizacji Konwencji STCW. Celem przyświecającym pracom nad aktualizacją tekstu było dostosowanie szkolenia i poziomu wiedzy marynarzy do wymogów kompetencyjnych stawianych aktualnie (i w najbliższej przyszłości) przez światowych armatorów załodze, a związanych z zastosowaniem coraz bardziej zaawansowanych technologii na statkach.

Uzgodnione zmiany przyjęto na Konferencji Dyplomatycznej, która odbyła się w Manili w dniach 21- 25 czerwca 2010 r. przy udziale wysokiej rangi przedstawicieli państw członkowskich IMO. Akt końcowy Konferencji Dyplomatycznej podpisało 85 państw stron Konwencji STCW, w tym Polska.

Oryginalny tekst Konwencji STCW z 1978 r. pozostawiono bez zmian. Nowelizacja objęła całość załącznika Konwencji oraz Kodeks STCW, stanowiące integralną cześć Konwencji, wprowadzając zasadnicze zmiany do tekstu prawideł i tabel zawierających wymagania kompetencyjne stawiane marynarzom. Zmiany objęły:

- utworzenie nowych stanowisk: oficera elektryka i elektro-montera,
- określenie standardów kompetencyjnych dla starszego marynarza i starszego motorzysty, które to stanowiska do tej pory umocowane były jednie w przepisach Międzynarodowej Organizacji Pracy (ILO),
- wzmocnienie przepisów dotyczących zapobiegania fałszerstwom dokumentów kwalifikacyjnych,
- dopuszczenie nowych form nauki - e-learningu i web-learningu,
- dostosowanie programów szkoleń marynarzy do współczesnego wyposażenia statków,
- dostosowanie programów szkoleń specjalistycznych do obecnych typów statków (zbiornikowce do przewozu ropy i gazów skroplonych, chemikaliowce),
- wprowadzenie szkolenia z zakresu ochrony żeglugi i obrony przed atakami piratów,
- ustanowienie jednolitych wymogów zdrowotnych dla marynarzy,
- aktualizację wymogów odnośnie godzin pracy i wypoczynku (harmonizacja z Konwencją ILO o pracy na morzu).

Zmiany, wobec braku sprzeciwu wymaganej liczby państw (procedura tzw. milczącej zgody), uprawomocniły się dnia 1 lipca 2011 r.

Zmiany te wejdą w życie 1 stycznia 2012 i będą obowiązywać we wszystkich państwach będących stronami Konwencji STCW. Jednakże w odniesieniu do poszczególnych konwencyjnych wymogów, zastosowano odpowiednie okresy przejściowe, by umożliwić państwom-stronom Konwencji płynne dostosowanie się do zmian z Manili:

- do dnia 1 stycznia 2017 r. certyfikaty mogą być wydawane na dotychczasowych wzorach,
- do dnia 1 stycznia 2017 r. mogą być odnawiane certyfikaty wystawione zgodnie z wymaganiami STCW obowiązującymi przed 1 stycznia 2012 r. dla marynarzy, którzy nie spełnili wymagań poprawek z Manili 2010;
- poza dzień 1 stycznia 2017 r. nie powinna wykraczać ważność certyfikatów wydawanych marynarzom, którzy rozpoczęli uznaną praktykę pływania, uznany program kształcenia lub szkoleń przed 1 lipca 2013 r., chyba, że marynarze ci spełnili wymagania poprawek z Manili 2010;
- do 1 stycznia 2017 r. świadectwa zdrowia dla marynarzy mogą być wydawane na dotychczasowych warunkach, zawartych w poprawkach do STCW z 1995 r.; po tym czasie wydawane muszą być nowe świadectwa zdrowia zgodnie z wymaganiami prawidła I/9 poprawek z Manili 2010;
- do dnia 1 stycznia 2012 r. powinny być wdrożone poprawki z Manili, dotyczące rozdziałów I - VIII, niezwiązane bezpośrednio z wydawaniem dokumentów marynarzom, z wyjątkiem przeszkoleń w sprawach ochrony (wymóg obowiązuje od dnia 1 stycznia 2014 r. dla marynarzy, którzy rozpoczęli uznaną praktykę pływania przed dniem 1 stycznia 2012).

Ministerstwo Infrastruktury rozpoczęło proces ratyfikacji zmian do Konwencji. Ratyfikacja umożliwi wprowadzenie zmian do polskiego systemu szkolenia i certyfikowania marynarzy tak, by był zharmonizowany z systemem uchwalonym podczas Konferencji Dyplomatycznej w 2010 r.

W wyniku ratyfikacji zmian do załącznika do Konwencji STCW konieczne będzie dostosowanie polskich aktów prawnych dotyczących szkolenia marynarzy w zakresie opracowania wzorów dokumentów kwalifikacyjnych przez administrację morską oraz dostosowania programów szkoleń do aktualnych wymogów kompetencyjnych przez ośrodki szkolące marynarzy.{jathumbnail off}