Transport morski jest jedną z najbardziej ekonomicznych gałęzi transportu pozwalającą przemieszczać ładunki na duże odległości. Pomimo niewątpliwych atutów jakie posiada, inne gałęzie transportu wciąż pozostają jednak w stosunku do niego w uprzywilejowanej pozycji.
Taka jest główna konkluzja dokumentu pn. „Polityka Morska Rzeczypospolitej Polskiej do 2020 roku”, w jego części poświęconej konkurencyjności transportu morskiego. Niedawno zakończyły się konsultacje społeczne związane z tym dokumentem. Złożono do niego 310 poprawek.
„PM 2020” zauważa, że w wymianie handlowej Unii Europejskiej 90% towarów w handlu zagranicznym oraz ponad 40% w handlu wewnętrznym jest transportowane morzem – co świadczy o bardzo dużym potencjale tej gałęzi transportu. Zwrócono uwagę, że w ostatnich latach coraz silniej dostrzega się znaczenie żeglugi morskiej w europejskim systemie transportowym, a UE zezwala państwom członkowskim na stosowanie różnych form wsparcia dla armatorów morskich w celu powstrzymania odchodzenia armatorów od bander unijnych. Tego rodzaju trend, motywowany m.in. niższymi podatkami, skutkuje utratą potencjalnych wpływów do budżetu państwa i negatywnie oddziałuje na marynarski rynek pracy.
Poważnym mankamentem, blokującym rozwój transportu morskiego, jest fakt, że Polska praktycznie nie posiada floty morskiej pod własną banderą: na 108 statków eksploatowanych przez polskich armatorów morskich w 2011 r., polską banderę podnosiło jedynie 15. Aby ta sytuacja zmieniła się, konieczne są, wedle autorów dokumentu, zmiany legislacyjne – szczególnie w zakresie prawa podatkowego, prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, tak aby uwzględniały one specyfikę pracy na morzu.
W dokumencie nie zostało jednak sprecyzowane, jakie konkretnie zmiany powinny nastąpić – z wyjątkiem adnotacji, że nowe zapisy powinny być tożsame z regułami unijnymi i innymi procedurami międzynarodowymi. Jednoznacznie zapisano natomiast, że w celu zwiększenia konkurencyjności polskiego transportu morskiego powinno nastąpić usprawnienie procedur i obniżenie opłat z tytułu rejestracji statków pod polską banderą.
Podkreślono, że podniesienie konkurencyjności polskiej żeglugi morskiej nastąpi wtedy, gdy poprawi się jakość obsługi statków i ładunków w portach. W tym względzie zasygnalizowano konieczność m.in. uproszczenia procedur związanych z odprawami („jedno okienko”, „one stop shop” – czyli niepowielanie tych samych procedur w kolejnych portach). Oprócz tego, wśród postulatów zapisano także m.in. konieczność działań na rzecz rozwoju żeglugi bliskiego zasięgu (w tym – na rzecz rozwoju autostrad morskich) i stworzenie warunków dla rozwoju nowoczesnych technologii w budowie i remoncie statków.
Oprócz konkurencyjności polskich bander, w dokumencie „PM 2020” zasygnalizowano też działania konieczne do podjęcia w celu poprawy konkurencyjności portów (pisaliśmy o tym tutaj), a także m.in. działania związane z poprawą bezpieczeństwa i ochroną żeglugi, rozwojem nauki i szkolnictwa morskiego, rozwojem rybołówstwa i metod wykorzystywania innych naturalnych zasobów, rozwojem turystyki nadmorskiej, a także z kwestiami energetycznymi. Najważniejsze postulaty w tym zakresie zostaną przytoczone w kolejnej, ostatniej części analizy tego dokumentu.
USD
EUR
CHF
GBP