Maleje handel z Rosją. Pierwszy raz od 20 lat UE z nadwyżką

W drugim kwartale 2025 roku wymiana handlowa między Unią Europejską, a Rosją spadła do najniższego poziomu od początku pomiarów w 2002 roku. Po raz pierwszy od ponad dwóch dekad UE odnotowała także nadwyżkę handlową z Rosją – wynikającą z drastycznego ograniczenia importu surowców energetycznych.

Wojna w Ukrainie i sankcje nałożone przez Unię Europejską na Rosję całkowicie zmieniły strukturę handlu między oboma partnerami. Z danych Eurostatu wynika, że w drugim kwartale 2025 roku wartość obrotów handlowych wyniosła zaledwie 14,5 mld euro – to aż o 82 proc. mniej, niż w pierwszym kwartale 2022 roku, gdy rosyjska inwazja dopiero się rozpoczęła. Dla porównania, wówczas handel osiągał 81,9 mld euro, a więc był niemal sześciokrotnie wyższy niż obecnie.

Nadwyżka handlowa zamiast deficytu

Największym zaskoczeniem dla ekonomistów był fakt, że Unia Europejska po raz pierwszy od ponad 20 lat wykazała nadwyżkę w wymianie z Rosją. Eksport do Federacji Rosyjskiej wzrósł w ujęciu kwartalnym do 7,5 mld euro, podczas gdy import spadł do 7 mld euro. W rezultacie bilans handlowy, który przez lata pozostawał głęboko ujemny ze względu na dominującą rolę rosyjskich surowców energetycznych, zamknął się z dodatnim wynikiem 0,5 mld euro.

Największy wpływ na ten zwrot miała transformacja w handlu energią. Jeszcze w drugim kwartale 2022 roku deficyt w wymianie produktami energetycznymi sięgał rekordowych 42,8 mld euro, podsycany wysokimi cenami gazu i ropy. Trzy lata później, dzięki sankcjom ograniczającym import i dywersyfikacji dostaw, luka ta zmniejszyła się do 4,2 mld euro. Europa uniezależnia się od rosyjskich węglowodorów, choć proces ten wymagał ogromnych inwestycji i zmian w polityce energetycznej.

Co płynie między UE, a Rosją w 2025 roku?

Obecne przepływy handlowe są dalekie od stanu sprzed wojny. Import z Rosji koncentruje się głównie na ograniczonych wolumenach ropy i produktów naftowych, a także niektórych surowcach chemicznych i metalach. Z kolei unijny eksport obejmuje przede wszystkim produkty spożywcze, farmaceutyczne, wyroby przemysłowe oraz maszyny, które nie znalazły się na liście objętej sankcjami.

Mimo spadku wolumenu, wymiana ta wciąż ma znaczenie dla części sektorów gospodarki, choć jej udział w ogólnym handlu zagranicznym UE systematycznie maleje. W 2021 roku Rosja była piątym co do wielkości partnerem handlowym Unii; dziś plasuje się poza pierwszą dziesiątką.

Handel traci znaczenie

Eksperci podkreślają, że obecny poziom obrotów to historyczne minimum, a jego dalszy spadek jest prawdopodobny. Rosja szuka alternatywnych rynków zbytu w Azji, głównie w Chinach i Indiach, podczas gdy Europa przyspiesza dywersyfikację importu energii oraz surowców strategicznych.

W efekcie handel z Rosją traci znaczenie zarówno gospodarcze, jak i polityczne dla Brukseli. Dla Kremla oznacza to z kolei utratę kluczowego partnera handlowego, którym przez dekady była Unia Europejska.

Mateusz Gibała