Jak marynarz rozliczy się w Polsce

Dziennik Gazeta Prawna, 2011-09-19


Podatnik pływa pod banderą różnych armatorów - zarówno polskich, jak i zagranicznych.
- Wiem, że do rozliczenia muszę stosować umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. A co gdy Polska z danym krajem takiej umowy nie podpisała - pyta pan Maciej z Kątów Rybackich.
O wyjaśnienie zasad rozliczeń poprosiliśmy ekspertów z Urzędu Skarbowego w Krakowie oraz z Kancelarii Chałas i Wspólnicy.

IZBA SKARBOWA WYJAŚNIŁA "DGP"

Jacek Majdak, komisarz skarbowy w Urzędzie Skarbowym Kraków-Śródmieście
Z art. 3 ust. 1 ustawy o PIT wynika, że osoby fizyczne zamieszkałe w Polsce (rezydenci podatkowi Polski) podlegają opodatkowaniu w Polsce od całości dochodów, bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów.
Uregulowanie to stosuje się też do opodatkowania marynarzy pozostających rezydentami Polski.
Ustawę o PIT należy stosować z uwzględnieniem umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, których stroną jest Polska. Zawierają one szczególne uregulowania jedynie wobec marynarzy uzyskujących dochody z pracy najemnej wykonywanej na pokładzie statku morskiego eksploatowanego w transporcie międzynarodowym lub na po-kładzie barki w żegludze śródlądowej. Pojęcie trans-portu międzynarodowego zdefiniowane zostało w samych umowach.
Polskie umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania wzorowane są przeważnie na Konwencji Modelowej OECD.
Zgodnie z art. 15 ust. 3 tej konwencji wynagrodzenie otrzymywane za pracę najemną, wykonywaną na pokładzie statku morskiego bądź statku powietrznego eksploatowanego w trans-porcie międzynarodowym lub na pokładzie barki w żegludze śródlądowej, może być opodatkowane w tym umawiającym się państwie, w którym znajduje się miejsce faktycznego zarządu przedsiębiorstwa.
Z art. 15 ust. 3 konwencji wynika zatem, że dla ustalenia miejsca opodatkowania dochodów marynarzy zasadnicze znaczenie ma miejsce faktycznego zarządu przedsiębiorstwa eksploatującego statek, a nie np. miejsce wykonywania pracy, własność statku czy bandera, pod jaką pływa statek.

Państwo, w którym znajduje się faktyczny zarząd przedsiębiorstwa eksploatującego statek, będzie zatem miało z reguły prawo opodatkować u siebie dochody uzyskane przez polskiego marynarza z pracy najemnej wykonywanej przez niego na statku eksploatowanym w transporcie międzynarodowym.
Nie zmienia to jednak faktu, że marynarz będzie podlegał opodatkowaniu z tego tytułu również w Polsce. Z tym jednak, że dokonując rozliczenia w Polsce, będzie stosował metodę unikania podwójnego opodatkowania pozwalającą na całkowitą lub częściową redukcję podwójnego opodatkowania. Zastosowanie metody unikania podwójnego opodatkowania prowadzić będzie niekiedy do całkowitego braku obowiązku dokonywania rozliczeń w Polsce. Tak będzie w przypadku, gdy umowa przewidywać będzie metodę wyłączenia z progresją, a podatnik w danym roku nie uzyskał innych dochodów podlegających opodatkowaniu w Polsce.

O tym, którą metodę zastosować (wyłączenia z progresją czy odliczenia proporcjonalnego), decyduje konkretna umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania.
Gdy z danym państwem Polska nie będzie miała podpisanej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, polski marynarz uzyskujący dochody podlegające opodatkowaniu za granicą zobowiązany będzie rozliczyć je w Polsce, z uwzględnieniem metody odliczenia proporcjonalnego.
Poszczególne polskie umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zawierać mogą odmienne uregulowania od tych wynikających z Modelowej Konwencji OECD. W szczególności zawierać mogą odmienne, od miejsca faktycznego zarządu, kryteria rozdziału prawa do opodatkowania dochodów marynarzy między umawiającymi się państwami. Dlatego analizując kwestię opodatkowania marynarzy należy odnosić się do postanowień umowy obowiązującej w danym przypadku.

--------------------------

EKSPERCI RADZĄ

Przy braku umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania między Polską a państwem, gdzie znajduje się miejsce faktycznego zarządu przedsiębiorstwa armatora, marynarze pracujący na pokładzie takiego statku powinni opodatkować w Polsce osiągane dochody.
Zgodnie z ustawą o PIT osoby, które mają miejsce zamieszkania na terytorium RP, podlegają nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu od całości dochodów, niezależnie od tego, czy zostały one osiągnięte w kraju, czy poza granicami. Przy ustalaniu obowiązku opodatkowania dochodów w Polsce przez osoby fizyczne wykonujące pracę najemną na pokładzie statku morskiego należy w pierwszej kolejności sprawdzić, czy państwo faktycznego zarządu armatora statku ma podpisaną z Polską umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania.
Gdy umowa taka nie została zawarta, zastosowanie znajdą przepisy polskiej ustawy podatkowej, która w celu zapobieżenia podwójnemu opodatkowaniu przewiduje stosowanie tzw. metody odliczenia proporcjonalnego. W przypadku jej stosowania dochody z działalności wykonywanej na pokładzie statku morskiego łączy się z dochodami ze źródeł w Polsce. Następnie od podatku obliczonego od łącznej sumy dochodów odlicza się kwotę równą podatkowi za-płaconemu w państwie obcym. Odliczenie to nie może jednak przekroczyć tej części podatku, która proporcjonalnie przypada na dochód uzyskany za granicą. Zatem w przypadku braku umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania między państwem faktycznego zarządu przedsiębiorstwa armatora a Polską marynarz obciążony zostanie co najmniej podatkiem, jaki zapłaciłby, gdyby pracował w Polsce.
Jeśli zaś między państwem faktycznego zarządu przedsiębiorstwa armatora statku a Polską istnieje umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania, to kwestie rozgraniczenia prawa do opodatkowania uzyskanych przez osobę wykonującą pracę na pokładzie statku dochodów regulują postanowienia tej umowy.

Konwencja Modelowa OECD, na której oparte są umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zawierane przez Polskę, przyznaje państwu, w którym znajduje się miejsce faktycznego zarządu przedsiębiorstwa armatora, prawo do opodatkowania dochodów z tytułu wykonywania pracy najemnej na pokładzie statku. Jednocześnie jako metoda eliminacji podwójnego opodatkowania w państwie rezydencji przewidziana jest metoda wyłączenia z progresją. Jeżeli osoba fizyczna wykonująca pracę najemną na pokładzie statku morskiego nie osiąga żadnych dochodów w Polsce, a efektywna stopa opodatkowania tego typu dochodów w państwie zarządu armatora statków jest niższa niż w Polsce, metoda ta jest znaczenie korzystniejsza dla podatnika. Jeżeli bowiem polski rezydent osiągnął dochody z pracy wykonywanej na pokładzie statku należącego do przedsiębiorstwa z zarządem w państwie, z którym Polska podpisała umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania, przewidującą dla tych dochodów właśnie metodę wyłączenia z progresją, a nie osiągnął żadnych dochodów w Polsce, to w ogóle nie musi płacić podatku dochodowego w Polsce. Przy metodzie odliczenia proporcjonalnego skutki jej zastosowania zależą od tego, czy w państwie, w którym podatek został przez polskiego rezydenta zapłacony, obowiązują stawki podatkowe wyższe czy niższe od stosowanych w Polsce. Gdy rezydent osiągnął dochody wyłącznie za granicą, a stawka zagranicznego podatku jest niższa niż stosowana w Polsce, to podatek zagraniczny podlega zasadniczo odliczeniu w całości od zobowiązania podatkowego w Polsce. Dodatkowo podatnik musi zapłacić polskiemu fiskusowi różnicę między wysokością obliczonego podatku zgodnie z polskimi przepisami a podatkiem uiszczonym za granicą. Jeżeli stawka zagranicznego podatku jest wyższa niż w Polsce, to podatek zagraniczny podlega odliczeniu tylko w części, tj. do wysokości podatku, jaki przypada na to zobowiązanie w Polsce. Wówczas efektywne obciążenie podatkowe kształtuje się na poziomie obowiązującym w państwie zarządu armatora statku. Przed podjęciem decyzji o rozpoczęciu pracy dla zagranicznego armatora warto więc ustalić, czy państwo, w którym miejsce faktycznego zarządu posiada armator, ma zawartą z Polską umowę, oraz jeżeli taka umowa istnieje, jakie zawiera regulacje odnośnie do:
- opodatkowania pracy najemnej, zgodnie z którą wynagrodzenie otrzymywane za pracę wykonywaną m.in. na pokładzie statku morskiego eksploatowanego w transporcie międzynarodowym może być opodatkowane w tym państwie, w którym znajduje się miejsce faktycznego zarządu przedsiębiorstwa armatora statku,
- metody eliminacji podwójnego opodatkowania (metoda zaliczenia czy metoda wyłączenia z progresją).


Marcin Sobieszek, doradca podatkowy w Chałas i Wspólnicy Kancelaria Prawna
Mikołaj Chałas, asystent w departamencie podatkowym Chałas i Wspólnicy Kancelaria Prawna

PODSTAWA PRAWNA Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 51, poz. 307 z późn.zm.).
oprac. Ewa Matyszewska{jathumbnail off}