15 lat w NATO

Marynarka Wojenna była pierwszym rodzajem naszych sił zbrojnych, który w 1999 roku rozpoczął współpracę z siłami Sojuszu Północnoatlantyckiego. W ciągu piętnastu lat, w ramach 18 różnych misj polskie okręty służyły łącznie 90 miesięcy pod flagą sojuszu.

Nad większością tych misji piecze sprawowało Centrum Operacji Morskich powołane do życia już po wstąpieniu Polski do Paktu Północnoatlantyckiego.

Z okazji 15. rocznicy przynależności do NATO w Centrum Operacji Morskich – Dowództwie Komponentu Morskiego odbyła się uroczysta zbiórka kadry i pracowników wojska, w której uczestniczył zastępca dowódcy COM-DKM kontradmirał Krzysztof Teryfter.

Po przemianach przełomu lat 80. i 90. i zmianie polityki obronnej kraju Marynarka Wojenna zintensyfikowała współdziałanie z flotami państw Sojuszu Północnoatlantyckiego, które realizowano pod auspicjami Partnerstwa dla Pokoju oraz na mocy międzynarodowych porozumień. Pierwszym sprawdzianem polskich sił morskich był udział dwóch okrętów w operacji „Pustynna Burza”. Okręt szpitalno-ewakuacyjny ORP Wodnik i okręt ratowniczy ORP Piast jako pierwsze polskie okręty w powojennej historii Polski uczestniczyły w działaniach sojuszniczych. Proces integracji z siłami morskimi sojuszu od samego początku został ukierunkowany na uzyskanie zdolności do wspólnego szkolenia, ćwiczeń oraz skutecznego wykonywania zadań. Jeszcze przed sformalizowaniem programu „Partnerstwa dla Pokoju” Marynarka Wojenna uczestniczyła w międzynarodowych manewrach na Bałtyku pod kryptonimem US BALTOPS 93. Tym samym zainicjowała udział polskich sił zbrojnych w ćwiczeniach z państwami Sojuszu Północnoatlantyckiego. Do roku 1999 Marynarka Wojenna obecna była we wszystkich ćwiczeniach międzynarodowych na Bałtyku organizowanych pod auspicjami Partnerstwa dla Pokoju. Początkowo ćwiczone były podstawowe elementy operacji morskich i powietrznych. Stopniowo wprowadzano epizody o wyższym stopniu trudności.

W pierwszym dniu członkostwa Marynarka Wojenna zrealizowała wszystkie wymagania i zobowiązania uzgodnione przez polski rząd z NATO. Dotyczyło to głównie przygotowania personelu dowództw i sztabów oraz załóg okrętów do wykorzystywania procedur operacyjnych stosowanych w siłach morskich państw NATO. Polskie siły morskie przygotowały również wydzielony kontyngent sił okrętowych, powietrznych oraz wsparcia do działania w składzie Sił Szybkiego Reagowania. Rezultatem kilkuletnich przygotowań był fakt, że zaraz po przystąpieniu Polski do NATO Marynarka Wojenna efektywnie uczestniczyła w polsko-niemieckich ćwiczeniach okrętów rakietowych, które zostały przeprowadzone według procedur sojuszu. Od 12 marca 1999 roku polskie okręty, samoloty i śmigłowce lotnictwa morskiego ponad 400 razy operowały w międzynarodowych manewrach, z czego 47 razy już w pierwszym roku członkostwa. W czerwcu 1999 roku Baza Morska w Gdyni po raz pierwszy była gospodarzem ćwiczenia NATO okrętów podwodnych pod kryptonimem COPERATIVE POSEIDON, a w listopadzie tego roku pierwszy raz MW organizowała ćwiczenia okrętów podwodnych sojuszu pod kryptonimem BALTIC PORPOISE. Zmodernizowane, unowocześnione i dostosowane do standardów NATO polskie okręty i samoloty lotnictwa morskiego rozpoczęły udział w ćwiczeniach morskich i lotniczych sojuszu na Bałtyku i poza jego granicami. Ćwiczenia państw sojuszu na Atlantyku i Morzu Północnym odbywają się już z udziałem okrętów i lotnictwa polskich sił morskich. Na co dzień, razem z siłami NATO, współdziała ponad czterdzieści polskich okrętów Sił Szybkiego i Natychmiastowego Reagowania NATO. W Marynarce Wojennej utworzono Centrum Operacji Morskich będące w strukturach dowodzenia NATO.

W procesie unowocześniania floty i dostosowywania do standardów NATO do służby w Marynarce Wojennej weszły dwie fregaty rakietowe typu Oliver Hazard Perry – ORP Gen. K. Pułaski i ORP Gen. T. Kościuszko, cztery okręty podwodne ORP Sokół, ORP Sęp, ORP Bielik i ORP Kondor, okręt wsparcia logistycznego ORP Kontradmirał Xawery Czernicki (2002 – 2003 uczestniczył w misji irackiej). Zmodernizowano trzy niszczyciele min: ORP Mewa, ORP Czajka i ORP Flaming, dwa okręty ratownicze ORP Lech i ORP Piast, unowocześniono okręt podwodny ORP Orzeł, okręty transportowo-minowe, a także okręty rakietowe typu „Orkan”.

Do służby w lotnictwie morskim weszły nowe samoloty typu „Bryza” w wersji patrolowej, transportowo-desantowej, medycznej i monitoringu ekologicznego, nowe śmigłowce ratownicze „Anakonda”, transportowe Mi-17 i Mi-8 i zmodernizowane śmigłowce zwalczania okrętów podwodnych Mi-14 PŁ oraz śmigłowce typu „SH-2G Super Seasprite” operujące z pokładu fregat rakietowych. Do eksploatacji wprowadzono nowoczesne systemy obserwacji i łączności, systemy dowodzenia i specjalistyczne wyposażenie jednostek brzegowych. Unowocześniono system logistyczny baz morskich i lotniczych, tak aby spełniały one wysokie standardy NATO.

Najważniejszym zadaniem Marynarki Wojennej po wejściu Polski do NATO było przygotowanie i skierowanie okrętów do stałych zespołów Sił Natychmiastowego Reagowania Sojuszu Północnoatlantyckiego. W Europie operują cztery takie zespoły –SNMCMG1 i SNMCMG2 odpowiedzialne za działania przeciwminowe na wodach okalających kontynent europejski oraz SNMG1 i SNMG2 czyli stałe Zespoły fregat i niszczycieli odpowiedzialne za prowadzenie monitoringu i zapewnienia bezpieczeństwa żeglugi na strategicznych morskich liniach komunikacyjnych wokół Europy. Wszystkie cztery zespoły są uznawane za najważniejszy komponent w obronnej strategii Sojuszu. Marynarka Wojenna uczestniczyła w operacjach Sił Natychmiastowego Reagowania juz po sześciu miesiącach członkostwa w NATO, a od października 2002 roku jest w nich obecna na stałe. Jako pierwsze polskie okręty stałą służbę w najstarszym natowskim zespole sił przeciwminowych (obecnie pod nazwą Standing NATO Mine Countermeasures Group One - SNMCMG1) rozpoczęły niszczyciele min ORP „Mewa”, ORP „Czajka” i ORP „Flaming”. W latach 2006 i 2008 Marynarka Wojenna delegowała do zespołu SNMG1 fregatę rakietową ORP „Gen. K. Pułaski”, która prowadziła działania na Morzu Śródziemnym także w ramach zainicjowanej w 2001 roku operacji Active Endeavour. Łącznie w SNMG1 okręt spędził pół roku. Polskie okręty podwodne 4-krotnie brały udział w operacji antyterrorystycznej na Morzu Śródziemnym pod kryptonimem „Active Endeavour”. 3-krotnie był to ORP „Bielik” (2005, 2006/07 i 2009-10), a raz ORP „Kondor” (2008/09). Oba okręty operowały w ramach operacji łącznie ponad 1,5 roku.

W 2010 roku sojusz powierzył Polsce dowodzenia najstarszym swoim Stałym Zespołem - SNMCMG1. Przez cały rok zespół działał pod polskim dowództwem realizując zadania związane między innymi z poszukiwaniem niebezpiecznych pozostałości po czasach wojen światowych. W styczniu 2011 roku dowodzenie nad Zespołem przejął połączony belgijsko-holenderski sztab, który przez kolejne pół roku dowodził z pokładu polskiego okrętu dowodzenia. W piętnasty rok funkcjonowania w strukturach Sojuszu Marynarka Wojenna wkroczyła dowodząc po raz drugi „Tarczą Przeciwminową Europy”. Z pokładu Czernickiego polski sztab dowodził okrętami NATO przeznaczonymi do reagowania wobec zagrożeń minowych na akwenach europejskich, które mają strategiczne i ekonomiczne znaczenie dla państw sojuszu oraz są istotne dla bezpieczeństwa międzynarodowej żeglugi. W tym samym czasie polski oficer - kmdr por. Piotr Nieć pełnił funkcję Szefa Sztabu Zespołu SNMG1 działającego na Morzu Śródziemnym i w Rogu Afryki. Przedstawiciele Marynarki Wojennej są obecni także w sztabach, dowództwach i ośrodkach decyzyjnych NATO w całej Europie.

W październiku 2013 roku na terytorium Polski sojusz przeprowadził ćwiczenie certyfikujące dowództwo sił połączonych NATO - Steadfast Jazz 2013. W fazie morskiej ćwiczenia aktywny udział wzięła Marynarka Wojenna, która delegowała nie tylko okręty, ale także 20 osobowy sztab dowodzenia ćwiczeniem. W chwili obecnej Marynarka Wojenna przygotowuje się do roli kraju-gospodarza największego natowskiego ćwiczenia ratowniczego - Dynamic Monarch, które zorganizowane zostanie w maju tego roku w oparciu o infrastrukturę MW. 

Centrum Operacji Morskich