We Wrocławiu odbyła się konferencja naukowa „Arktyka z perspektywy pierwszej dekady XXI wieku. Między rywalizacją i współpracą". Uczestniczyli w niej m.in. przedstawiciele międzynarodowych organizacji i zagranicznych ośrodków badań polarnych, chargé d’affaires a.i. ambasady Kanady w Polsce, reprezentanci polskiego środowiska naukowego, a także przedstawiciel Polski przy Radzie Arktycznej.
Czytaj także: Arktyka obiektywnie
Organizatorzy – wychodząc z założenia, że obecnie w Arktyce ukształtowała się sytuacja, w której ocieplenie klimatu, skutkujące możliwością wytyczenia nowych szlaków żeglugowych i zwiększeniem dostępu do złóż surowców, aktywizuje państwa „arktyczne” do podejmowania prób wzmocnienia swoich uprawnień władczych na polarne morza, zaproponowali uczestnikom konferencji następujące obszary rozważań szczegółowych:
· geopolityczne czy geoekonomiczne znaczenie Arktyki - próba oceny,
· współpraca regionalna w Arktyce - rzeczywisty potencjał czy dyplomatyczny kamuflaż?
· pozaarktyczni uczestnicy „północnej gry" - potencjały, interesy i ambicje.
W toku prowadzonych w trakcie konferencji ożywionych dyskusji i polemik, niekiedy bardzo zażartych, zgodzono się, iż obecnie najczęściej eksponowanym problemem Arktyki jest dążenie części państw omawianego regionu do rozszerzenia zewnętrznej granicy swojego szelfu kontynentalnego, zaś związane z tym działania są bardzo często przedstawianie jako zajmowanie „ziemi niczyjej”, co nasuwa skojarzenia na przykład z „podziałem” Afryki w ostatniej fazie ekspansji kolonialnej mocarstw europejskich.
Tymczasem sytuacja jest zasadniczo odmienna. Państwa podejmujące działania ukierunkowane na rozszerzenie zewnętrznej granicy swego szelfu kontynentalnego działają przecież zgodnie ze wspomnianą już Konwencją o prawie morza i jak dotąd nie ma żadnych przesłanek wskazujących na to, że sytuacja ulegnie w prognozowanej przyszłości zmianie. Co prawda, niektóre z kroków czynionych w ramach zbierania danych geologicznych dla Komisji Granic Szelfu Kontynentalnego są w sposób zaplanowany demonstracyjne, ale zarówno w Rosji, jak i Kanadzie czy Danii, które w tym zakresie niewątpliwie przodują, jest to raczej element wewnętrznej gry politycznej, niż sposób prowadzenia dyskursu międzynarodowego.
Należy podkreślić, że mimo spektakularnych gestów żaden z uczestników „arktycznej rozgrywki” nie przekroczył mandatu wynikającego z odpowiednich zapisów międzynarodowego prawa morza. Co więcej, nie pojawił się ani jeden poważny głos kwestionujący tytuł Komisji Granic Szelfu Kontynentalnego do wiążącego i ostatecznego rozstrzygania zgłaszanych przez państwa roszczeń.
Równie niewielki „potencjał konfliktogenny” zdają się mieć sytuacje międzynarodowe związane z kontrowersjami i sporami dotyczącymi delimitacji obszarów morskich. W podobny sposób rozpatrywać należy kwestie dostępu do „arktycznych” szlaków żeglugowych, które to przedsięwzięcie nie jest bynajmniej tak łatwe i oczywiste, jak wynikałoby to z pobieżnego „gazetowego” oglądu tego tematu.
Z drugiej jednak strony, co akcentował profesor Janusz Symonides, nawet jeżeli prawdopodobieństwo zaistnienia poważnego konfliktu międzynarodowego w Arktyce jest stosunkowo niewielkie, to należy liczyć się z tym, że konflikty międzynarodowe rozgrywające się w innych regionach mogą stosunkowo szybko znaleźć swoje odzwierciedlenie również w zaostrzeniu się sytuacji na Dalekiej Północy.
Wielu uczestników konferencji zdecydowanie zwracało uwagę, że region arktyczny to głównie obszar intensywnej współpracy międzynarodowej, realizowanej na wielu płaszczyznach. Tezę tę potwierdza choćby przegląd aktywnych tam organizacji międzynarodowych oraz innych podmiotów transnarodowych, w ramach których owa współpraca jest realizowana. Można zatem w pełni uznać, iż aktualność tytułowej kwestii konferencji: „między współpracą a realizacją” znalazła pełne potwierdzenie w toku obrad.
Konferencję zorganizowali Instytut Bezpieczeństwa i Spraw Międzynarodowych Dolnośląskiej Szkoły Wyższej oraz Zakład Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu im. Marii Curie-Skłodowskiej międzynarodowej, a partnerem przedsięwzięcia był Sztokholmski Międzynarodowy Instytut Badań nad Pokojem (ang. Stockholm International Peace Research Institute, SIPRI), zaś patronatu naukowego udzielił mu Komitet Badań Polarnych Polskiej Akademii Nauk. Bardzo istotne było też wsparcie Ambasady Kanady w Polsce.
prof. DSW dr hab. Krzysztof Kubiak
USD
EUR
CHF
GBP