Strategia na rzecz Morza Bałtyckiego przewiduje intensywniejszą współpracę

Komisja Europejska opublikowała dziś komunikat w sprawie pierwszej spośród jej strategii makroregionalnych – strategii Unii Europejskiej dla regionu Morza Bałtyckiego ( EUSBSR ). W komunikacie przedstawiono propozycje Komisji zmierzające do rozwinięcia współpracy pomiędzy uczestniczącymi państwami.

Celem strategii jest zwiększenie wpływu funduszy UE na realizację wspólnych celów, takich jak poprawa jakości wody w całym regionie. W komunikacie określa się trzy nowe główne cele współpracy: „ocalenie morza”, „rozwój połączeń w regionie” i „zwiększenie dobrobytu”. W ramach tych celów określono ogólne poziomy docelowe i wskaźniki dla całej strategii; zaproponowano też ustalenie kolejnych poziomów docelowych w poszczególnych sektorach. Ponadto w komunikacie przedstawiono sposoby, jakimi wszystkie zaangażowane strony mogą zwiększyć skuteczność wspólnych wysiłków, dbając o wzajemne dostosowanie podejmowanych decyzji politycznych i dostępnych funduszy. Doprecyzowano też role i zakresy odpowiedzialności wszystkich zaangażowanych podmiotów, aby zapewnić strategii solidne podstawy w ramach przygotowania do okresu programowania 2014–2020.

Komisarz ds. rozwoju regionalnego Johannes Hahn powiedział: „Strategia UE dla regionu Morza Bałtyckiego, pionierska strategia makroregionalna, przynosi nam nie tylko wymierne rezultaty, ale również cenne wnioski na przyszłość. Państwa członkowskie zwracały się do Komisji o przedstawienie zaleceń w celu zwiększenia oddziaływania strategii. Dzisiejszy komunikat wychodzi naprzeciw tym prośbom. W szczególności cieszę się, że państwa członkowskie postanowiły określić jasne wspólne cele własnych działań w postaci poziomów docelowych i wskaźników. Jestem przekonany, że dobrze przysłuży się to skoncentrowaniu przyszłych działań”.
Dzisiejszy komunikat nawiązuje do pierwszego sprawozdania Komisji dotyczącego strategii, opublikowanego latem zeszłego roku, oraz do konkluzji Rady z dnia 15 listopada 2011 r. Państwa członkowskie i Komisja są zgodne, że wskaźniki i poziomy docelowe są potrzebne do zwiększenia koncentracji na priorytetach oraz do poprawy jakości późniejszej oceny strategii i informowania o niej. W ramach każdego z trzech celów strategii określono między innymi następujące wskaźniki:

„Ocalenie morza”
- Czysta żegluga: wyeliminowanie nielegalnych zrzutów zanieczyszczeń do 2020 r.
- Bezpieczna żegluga: zmniejszenie liczby wypadków o 20% do 2020 r. w porównaniu do roku 2010
- Ściślejsza współpraca między organami nadzoru morskiego w celu zwiększenia świadomości i skuteczności działań na morzu do 2015 r.

„Rozwój połączeń w regionie”
- Pełne, zrównoważone pod względem ekologicznym wzajemne powiązanie rynków energii elektrycznej i gazu państw Morza Bałtyckiego do 2015 r. zgodnie z planem działań w zakresie połączeń międzysystemowych na rynku energii państw bałtyckich.

„Zwiększenie dobrobytu”
- Zwiększenie wymiany handlowej wewnątrz regionu oraz usług transgranicznych o 15 % do 2020 r.

Kontekst

Od czasu zainicjowania strategii w 2009 r. ( IP/09/893 ) 8 państw członkowskich zaangażowanych w strategię UE dla regionu Morza Bałtyckiego oraz ich partnerzy spoza UE opracowali nowe sposoby ściślejszej współpracy, aby zająć się takimi kwestiami, jak jakość wody w Morzu Bałtyckim, potrzeba promowania innowacji w regionie oraz wiele innych problemów.
Strategia ułatwia tworzenie nowych projektów i nadaje nową energię przedsięwzięciom już realizowanym. Jej zintegrowane podejście zachęca do lepszego opracowywania polityki oraz dostosowania finansowania i zasobów, co prowadzi do pełniejszej realizacji celów strategii UE „Europa 2020”.
Oczekuje się, że wszystkie programy UE w regionie przyczynią się do realizacji strategii dzięki dostosowaniu ich priorytetów, projektów i finansowania. Dotąd głównym źródłem finansowania strategii dla regionu Morza Bałtyckiego jest program dla regionu Morza Bałtyckiego na lata 2007-2013 – prawie połowa budżetu programu (88 mln EUR) była powiązana ze strategią, podobnie jak prawie połowa projektów (31): 13 z nich to projekty przewodnie strategii, a 18 kolejnych przyczynia się do jej realizacji. Ważne jest, aby w coraz większym stopniu wszystkie dostępne źródła finansowania były dostosowane do celów strategii.
Pierwsze sprawozdanie dotyczące strategii zostało opublikowane przez Komisję Europejską latem 2011 r.; kolejnym krokiem były konkluzje Rady . W roku 2013 na wniosek Rady Europejskiej Komisja dokona oceny wartości dodanej podejścia makroregionalnego.

Przykłady działań w ramach strategii UE dla regionu Morza Bałtyckiego:
Projekt Baltic Deal koncentruje się na zmniejszaniu ilości substancji odżywczych pochodzących z rolnictwa, trafiających do Morza Bałtyckiego. Projekt ten został stworzony przez federacje rolników w odpowiedzi na postępującą eutrofizację wód Morza Bałtyckiego. Obecnie w ramach tego unikalnego projektu tworzy się powiązania między potrzebami środowiska a kwestiami rolnymi; obejmuje on też współpracę w ramach filaru strategii dotyczącego dobrobytu, aby zapewnić jak najszerszy wpływ ponadsektorowy.

BaltAdapt to pierwszy makroregionalny plan dostosowania; wykracza on poza czysto krajowe podejście do zmiany klimatu. Projekt, któremu przewodzi Szwecja, zmierza do stworzenia podstaw operacyjnych na potrzeby realizacji strategii adaptacji do zmian klimatu dla całego regionu Morza Bałtyckiego oraz do celów kształtowania polityki, programów i przepisów. Dąży on również do ustanowienia procesu infobrokeringu pomiędzy decydentami politycznymi a naukowcami, co przyczyni się do zwiększenia potencjału instytucjonalnego.

Projekt Baltic Science Link skupia się na infrastrukturze badawczej i innowacjach. Infrastrukturę tę należy wykorzystywać w sposób optymalny w celu wzmocnienia możliwości naukowych i konkurencyjności, a także atrakcyjności regionu. Cel ten można osiągnąć poprzez zbudowanie między uniwersytetami, instytutami badawczymi i przemysłem w regionie Morza Bałtyckiego silnej sieci kontaktów pod nazwą Baltic Science Link. Trzonem tych klastrów naukowych są dziedziny badań, które już teraz są w regionie silnie rozwinięte – nauki przyrodnicze i technologie materiałowe. Projekt jest obecnie realizowany we współpracy między DESY/Hamburg a Szwedzką Radą Badawczą; tworzony jest również szereg podprojektów.
Baltfish to forum utworzone w celu wzmocnienia współpracy państw członkowskich z regionu Morza Bałtyckiego, co było pierwszym krokiem w kierunku dalszej regionalizacji zarządzania rybołówstwem. Forum pod przewodnictwem Szwecji współpracuje z odpowiednimi organizacjami w regionie Morza Bałtyckiego, w tym Regionalnym Komitetem Doradczym Morza Bałtyckiego i Komisją Ochrony Środowiska Morskiego Bałtyku (komisją helsińską – HELCOM) w celu skuteczniejszego wdrażania polityki oraz integracji zaangażowanych stron w zarządzaniu rybołówstwem. Głównym elementem forum jest grupa wysokiego szczebla złożona z szefów resortów lub departamentów rybołówstwa państw członkowskich regionu Morza Bałtyckiego i dyrektora ds. rybołówstwa na obszarze Morza Bałtyckiego w Komisji.

W ramach projektu COHIBA prowadzi się identyfikację i pomiary najważniejszych źródeł jedenastu szczególnie niebezpiecznych substancji w celu opracowania racjonalnych pod względem kosztów rozwiązań w zakresie ograniczenia zrzutów. Projekt obejmuje również promowanie najlepszych praktyk oraz budowania potencjału. Projektem COHIBA kieruje Fiński Instytut ds. Środowiska, a uczestniczy w nim 22 partnerów z ośmiu różnych państw. Działania podzielone są na sześć głównych obszarów, monitorowanych przez właściwe krajowe instytuty i agencje w Finlandii, Szwecji, na Łotwie i w Niemczech oraz przez komisję helsińską.

Więcej informacji:
Szczyt Bałtyckiego Forum Rozwoju i doroczne forum EUSBSR w 2012 r. - Dania, 18 czerwca
Sprawozdanie z konferencji z 2011 r. – „New Ambitions for the Baltic Sea Region” („Nowe ambicje dla regionu Morza Bałtyckiego”)

Źródło: Komisja Europejska – Komunikat prasowy