Państwowa Komisja Badania Wypadków Morskich zostanie utworzona przy ministrze właściwym do spraw gospodarki morskiej (minister transportu, budownictwa i gospodarki morskiej), jako organ stały i niezależny od podmiotów, które mogą być stronami w postępowaniu dotyczącym wypadku  na morzu.

Jej powstanie oznaczać będzie realizację założeń Kodeksu badania wypadków morskich Międzynarodowej Organizacji Morskiej (IMO) i prawidłowe wdrożenie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/18 WE, która jest częścią tzw. trzeciego pakietu morskiego – Erika III.

Dyrektywa 2009/18 wprowadza wytyczne dotyczące dochodzeń technicznych i wymiany doświadczeń po zaistnieniu wypadków lub incydentów morskich. Celem tych dochodzeń nie jest określenie odpowiedzialności cywilnej lub karnej za spowodowany wypadek, ale ustalenie okoliczności, w których wypadek wystąpił i jego przyczyn, co umożliwi wyciągnięcie odpowiednich wniosków i wdrożenie środków zapobiegawczych, pozwalających uniknąć podobnych zdarzeń w przyszłości. Dyrektywa nakazuje państwom członkowskim UE zapewnienie niezależności organowi, który będzie prowadził badanie w sprawie wypadku morskiego, a także zagwarantowanie jego członkom dostępu do niezbędnych przy prowadzeniu badania informacji. Jej celem jest także zwiększenie bezpieczeństwa żeglugi. Chodzi o upowszechnienie na skalę europejską zaleceń dotyczących bezpieczeństwa, wydanych na podstawie badań wypadków  na morzu. Powinno to skutkować mniejszą liczbą wypadków i incydentów morskich, w tym tych z ofiarami śmiertelnymi, a w efekcie obniżyć koszty związane z usuwaniem negatywnych skutków takich zdarzeń.

Projekt ustawy określa organizację i działanie Państwowej Komisji Badania Wypadów Morskich, zasady i sposób badania wypadków oraz incydentów morskich przez Komisję, a także zasady sporządzania raportów oraz wydawania zaleceń dotyczących bezpieczeństwa morskiego.

Zadaniem Komisji będzie ustalenie okoliczności i przyczyn zaistnienia wypadku na morzu, bez przypisywania winy i określania odpowiedzialności za jego powstanie. Oznacza to bezstronność w prowadzeniu badań w sprawach wypadków morskich. Chodzi jedynie o wyciagnięcie z nich wniosków na przyszłość i w efekcie o poprawę bezpieczeństwa morskiego. W projekcie precyzyjnie wskazano, jakie rodzaje wypadków i incydentów morskich będą badane przez Komisję.

W skład Komisji ma wejść 5 członków, w tym przewodniczący, jego zastępca i sekretarz. Będzie ich wyznaczać na 5 lat (lub w odpowiednich przypadkach cofać to wyznaczenie) minister właściwy do spraw  gospodarki morskiej,  spośród osób spełniających wymagania określone w projekcie ustawy (chodzi zwłaszcza o wiedzę z zakresu bezpieczeństwa żeglugi i ochrony środowiska morskiego).W pracach Komisji będą mogli uczestniczyć eksperci, a w badaniu przez nią prowadzonym – przedstawiciele innych państw (będzie tu obowiązywać zasada wzajemności i szczegółowe zasady określone przez Komisję Europejską w wydanych przepisach). Szczegółowo określono także przepisy dotyczące czasu pracy członków Komisji i ich wynagradzania.

Projekt ustawy określa kolejność działań, jaką Komisja powinna podjąć po otrzymaniu zgłoszenia o wypadku lub incydencie morskim oraz nakłada na nią obowiązek jak najszybszego przystąpienia do badania – nie później niż w terminie 2 miesięcy od dnia wypadku morskiego. Badanie ma być prowadzone w sposób nie powodujący nieuzasadnionego przestoju statku w porcie.

Wprowadzono przepisy gwarantujące członkom Komisji przede wszystkim dostęp do miejsca wypadku lub incydentu morskiego. Postanowiono, że w celu zapewnienia poufności prowadzonego badania m.in. dowody z rozmów ze świadkami i zapisy ujawniające tożsamość tych osób – nie będą udostępniane przez Komisję organom procesowym w postępowaniu karnym, ani innym podmiotom prowadzącym postępowanie w celu ustalenia odpowiedzialności lub winy.

Określono zasady na jakich Komisja będzie udostępniać ekspertyzy przez nią wykonane lub przez ekspertów biorących udział w jej pracach. Mogłyby je otrzymać, na swój wniosek, izba morska, sąd, prokuratura lub policja.

Zgodnie z projektem, Komisja ma sporządzać i ogłaszać 3 rodzaje raportów: końcowy, tymczasowy i uproszczony. Najważniejszy będzie raport końcowy, opracowany po zakończeniu badania (jego najważniejszym elementem będą zalecenia dotyczące bezpieczeństwa). Komisja będzie musiała go ogłosić na swojej stronie internetowej w ciągu 12 miesięcy od dnia zaistnienia wypadku. Jeśli okaże się to niemożliwe (ze względu na zawiłość prowadzonego badania) Komisja będzie musiała przygotować i przedstawić w tym terminie raport tymczasowy. Z kolei raport uproszczony powstanie wtedy, gdy Komisja uzna, że wyniki jej badania nie przyczynią się do zapobiegania w przyszłości wypadkom lub incydentom morskim. O sporządzeniu raportów Komisja będzie informować ministra właściwego do spraw gospodarki morskiej oraz kopie każdego z nich przesłać doi Komisji Europejskiej.

Za nieprzestrzeganie przepisów ustawy przewidziano kary pieniężne (do wysokości nie przekraczającej dwudziestokrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za poprzedni rok ogłaszanego przez GUS). Na przykład karze takiej będzie podlegać osoba, która uniemożliwi członkom Komisji dostęp do miejsc i przedmiotów związanych z zaistniałym zdarzeniem. Taka sama sankcja dotknie także osobę, która będąc świadkiem wypadku lub incydentu morskiego, nie powiadomi o nim służby powołanej do niesienia pomocy, np. Policji, Straży Granicznej. Kary będą wymierzane przezministra właściwego do spraw gospodarki morskiej w drodze decyzji. Pieniądze z kar zasilą budżet państwa.

Regulacje dotyczące nowo powołanej Komisji mają zacząć obowiązywać po 30 dniach od daty ich ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.