Niniejszy artykuł ma na celu podsumowanie szeroko opisywanych w tym roku przez autora problemów praktycznych dotyczących ograniczania poboru zaliczek w przypadku marynarzy zatrudnionych na statkach/jednostkach, w roku 2014, u armatorów norweskich (z wyjątkiem pracy na szelfie norweskim lub pod banderą NOR). Głównym celem tej publikacji jest chęć wskazania niektórych problematycznych kwestii w stosowaniu wydawałoby się „technicznych” przepisów prawa podatkowego, które dość nieoczekiwanie przysporzyły pewnych poważnych komplikacji interpretacyjnych i proceduralnych po stronie niektórych organów podatkowych w Polsce.
Kancelaria podtrzymuje swoje stanowisko: polskim marynarzom zatrudnionym w omawianym modelu w roku 2014, przysługuje ulga abolicyjna, bez względu na to czy opłacili oni w roku 2014 podatek w Norwegii czy też nie. Kancelaria reprezentowała kilkuset marynarzy na terenie całej Polski w ww. sprawach, również przystępując do spraw, w których marynarze występowali bez pełnomocnika profesjonalnego i otrzymali decyzje negatywne (Urząd Skarbowy w Łodzi, Urząd Skarbowy we Wrocławiu, niektóre Urzędy Skarbowe w Warszawie). Wskazać należy, iż wiele Urzędów Skarbowych w całej Polsce, w tym na Pomorzu, nie było przygotowanych na zmiany w umowie o unikaniu podwójnego opodatkowania pomiędzy Polską a Norwegią, które zaczęły obowiązywać od 01 stycznia 2014r. Powyższe spowodowało liczne komplikacje praktyczne w toku postępowań zmierzających do ograniczenia poboru zaliczek w przypadku marynarzy zatrudnionych u armatorów norweskich w 2014 roku w ww. modelu zatrudnienia i znaczące wydłużenie oczekiwania na decyzję.
Wnioski o ograniczenie poboru zaliczek, a praktyka Urzędów Skarbowych w Polsce
W pierwszej fazie składania wniosków o ograniczenie poboru zaliczek Urzędy Skarbowe w niektórych częściach Polski wstrzymywały się z wydawaniem decyzji, co miało najprawdopodobniej na celu wypracowanie jednolitej linii interpretacyjnej i orzeczniczej organów oraz pogłębienie, a nawet i zdobycie przez niektórych pracowników organów podatkowych wiedzy w tym zakresie. Działanie takie skutkowało przedłużaniem postępowań w przedmiocie wydania stosownej decyzji lub bezzasadnym poszukiwaniem przez niektórych pracowników urzędów skarbowych nieistniejących dokumentów np. urzędowego potwierdzenia faktycznego zarządu armatora. Nieoficjalnie wiadomo, iż powodem przewlekłości tych postępowań był brak jakichkolwiek wytycznych ze strony właściwych Izby Skarbowych lub Ministerstwa Finansów w zakresie ograniczenia poboru zaliczek w roku 2014 dla marynarzy pracujących na rzecz armatorów norweskich.
Na przełomie lutego i marca 2014 większość Urzędów Skarbowych w Polsce, w ww. sprawach, zaczęło wydawać pozytywne decyzje ograniczające pobór zaliczek w roku podatkowym 2014 do „0”. W dalszym ciągu, na przełomie lutego i marca 2014 roku, organy podatkowe na Pomorzu, gdzie było złożonych najwięcej wniosków, nie zajęły formalnego stanowiska.
Dopiero w kwietniu 2014 roku organy podatkowe na Pomorzu zaczęły masowo wydawać pozytywne decyzje ograniczające pobór zaliczek w przypadku polskich marynarzy zatrudnionych w omawianym modelu zatrudnienia (w przypadku niektórych wniosków złożonych w styczniu 2014 roku, decyzje zostały wydane się dopiero w lipcu 2014 roku). Na marginesie należy zauważyć, że decyzje te były wydawane po bardzo uciążliwym dla podatników postępowaniu w przedmiocie udowodnienia przesłanek mających być podstawą do wydania decyzji ograniczającej pobór zaliczek na poczet PIT w roku 2014. Pomimo, iż przepisy wskazywały tylko na uprawdopodobnienie tych przesłanek, organy podatkowe uznały arbitralnie i de facto niezgodnie z przepisami, iż ww. przesłanki powinny być udowodnione przez podatników, aby uzyskać pozytywną decyzję w przedmiocie ograniczenia poboru zaliczek do „0”.
Co w przypadku otrzymania decyzji odmownej w przedmiocie ograniczenia poboru zaliczek w odniesieniu do Norwegii w 2014 roku?
Wskazać należy, iż wiele Urzędów Skarbowych dopiero po złożeniu dziesiątek wniosków i licznych pismach kierowanych przez Kancelarię do Naczelników US zaczęło wydawać pozytywne decyzje ograniczające pobór zaliczek na podatek dochodowy w roku 2014, a te które wydały negatywne decyzje, w pierwszej fazie postępowań, np. I US w Gdynia, US w Pruszczu Gdańskim, US w Łodzi lub US we Wrocławiu, zmieniły swoje stanowisko lub ich decyzje zostały uchylone przez właściwe Izby Skarbowe.
Głównym wyjątkiem w tym przypadku pozostaje Urząd Skarbowy w Pucku, który odmawiając marynarzom prawa do ograniczenia poboru zaliczek bezzasadnie zakwestionował argumenty i dowody przedłożone przez podatników lub pełnomocników. Urząd ten oparł się o wątpliwe dowody takie jak choćby niewiążące i nie posiadające mocy prawnej wydruki, bez uprzedniej wymaganej rejestracji, z internetowych portali -marinetraffic.com czy vtexplorer.com., nie dając zarazem wiary stosownym dokumentom przedłożonym przez przedstawicieli armatorów lub podatników. Urząd Skarbowy w Pucku jako dowód w sprawie dopuścił nawet mało znaczącą notatkę służbową z rozmowy przeprowadzonej z pracownikiem Urzędu Morskiego w Gdyni w celu uprawdopodobnienia, że statki na których marynarze świadczyli pracę nie były eksploatowane w transporcie międzynarodowym-rozmowa ta dotyczyła tylko charakteru określonych portali rejestrujących ruchy statków. Co więcej marynarze, w ww. postepowaniach, byli zobowiązywani w licznych wezwaniach przez ww. Urząd Skarbowy do przedkładania dokumentów niemożliwych do pozyskania przez marynarza m.in. dokumentu potwierdzającego opodatkowywanie zysków uzyskanych przez przedsiębiorstwo armatorskie w Norwegii.
Powyższe zabiegi w świetle obowiązujących przepisów prawa podatkowego nie miały żadnej mocy dowodowej, gdyż nie były podejmowane zgodnie z procedurą przewidzianą ordynacją podatkową, co stało się podstawą do wniesienia stosownych odwołań przez Kancelarię.
Co ciekawe wraz z rosnącą ilością składanych wniosków przez marynarzy nawet Urząd Skarbowy w Pucku zmienił, w niektórych sprawach, swoje stanowisko. Pierwsza pozytywna decyzja, którą otrzymała Kancelaria z US w Pucku w zakresie ograniczenia poboru zaliczek do „0” w przypadku Norwegii została wydana dnia 05 lipca 2014r. Niemniej jednak uwagi wymaga fakt, iż Urząd ten po lipcu 2014 wydawał zarówno pozytywne jak i negatywne decyzje w ww. zakresie.
Z kolei na szczególną uwagę zasługuje fakt, iż po wniesieniu odwołań do Dyrektora Izby Skarbowej w Gdańsku od negatywnych (odmawiających ograniczenia poboru zaliczek na poczet PIT) decyzji Naczelnika Urzędu Skarbowego w Pucku, Dyrektor Izby Skarbowej w Gdańsku bezzasadnie utrzymał je w mocy powtarzając de facto argumentację Urzędu Skarbowego w Puck. Powyższe budzi duże wątpliwości formalne przez wzgląd na fakt, iż Urzędy i Izby Skarbowe w całej Polsce w przypadku tożsamych sytuacji i w oparciu o te same dokumenty, uznały zasadność wniosków składanych przez marynarzy w przedmiocie ograniczenia poboru zaliczek lub odwołań (m.in. Izba Skarbowa w Warszawie, Izba Skarbowa w Łodzi, Izba Skarbowa we Wrocławiu) uznając zarazem prawo polskich marynarzy do ulgi abolicyjnej w 2014 roku. Niestety jak z powyższego wynika Izba Skarbowa w Gdańsku jak i US w Pucku prezentują odmienne stanowisko w niektórych sprawach dotyczących ograniczenia poboru zaliczek w przypadku przepisów dotyczących Norwegii w 2014 roku. W części spraw uzasadniając swoje stanowisko faktem, iż inny podmiot faktycznie zarządza jednostką niż wynika to z oficjalnych dokumentów przedłożonych przez armatora i podatnika lub arbitralnie wskazując, że dany statek nie jest eksploatowany w komunikacji międzynarodowej co kłóci się ze stanem faktycznym i dokumentami przedstawionymi przez armatora i marynarza. W skrajnych przypadkach dochodziło nawet do uznania przez organ, iż w przypadku norweskich armatorów w 2014 roku polskim marynarzom nie przysługuje ulga abolicyjna przez wzgląd na brak opłacenia podatku w Norwegii, co jest o tyle kuriozalne, że to właśnie ta okoliczność skutkuje przeniesieniem obowiązku podatkowego do Polski i możliwość skorzystania z ulgi abolicyjnej w przypadku polskiego marynarza zatrudnionego u norweskiego armatora w 2014 roku w omawianym modelu. Wobec powyższego w celu ochrony interesu prawnego tych nielicznych marynarzy, którym Urząd Skarbowy w Pucku bezzasadnie odmówił prawa do ograniczenia poboru zaliczek w przypadku pracy dla norweskich armatorów w 2014 roku, a Izba Skarbowa stanowisko to podtrzymała, Kancelaria złożyła stosowne skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku ww. zakresie. Nie odbyły się jeszcze żadne rozprawy dotyczące tych skarg. Podkreślenia wymaga fakt, iż z kilkuset spraw prowadzonych przez Kancelarię na terenie całej Polski, zaledwie klika procent spraw wymagało skierowania ww. skarg do sądów administracyjnych z uwagi na rażące naruszenia przepisów prawa podatkowego zarówno przez urząd skarbowy jak i izbę skarbową, w pozostałych przypadkach marynarze otrzymali finalnie pozytywne decyzje ograniczające pobór zaliczek na poczet PIT w roku 2014 w omawianych sprawach do „0”. Niemniej jednak postępowania te w większości przypadkach były stosunkowo uciążliwe i relatywnie długotrwałe (od 1 miesiąca do 6 miesięcy). Co więcej z informacji uzyskanych od marynarzy z różnych stron Polski wynika, iż jest szerokie grono marynarzy, którzy nie zaskarżyli odmownych decyzji w przedmiocie ograniczenia poboru zaliczek w terminie lub w ogóle takiego wniosku nie złożyli. Dla ww. marynarzy jak najbardziej dalej istnieje możliwość skorzystania z ulgi abolicyjnej w roku 2014, ale muszą dokonać stosownego rozliczenia podatkowego w Polsce do 30 kwietnia 2015 roku.
Rozbieżności interpretacyjne-miejsce zamieszkania marynarza
Z całą mocą należy ponownie podkreślić, iż w tożsamych stanach faktycznych i w oparciu o tożsame dokumenty jak te w niektórych sprawach zakończonych odmownymi decyzjami, pozostałe Urzędy Skarbowe w całej Polsce wydały i dalej wydają polskim marynarzom świadczącym pracę najemną dla armatorów z Norwegii w roku podatkowym 2014 decyzje ograniczające pobór zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych (m.in. US w Chełmie, US w Kętrzynie, Urzędy w Warszawie, Urzędy w Szczecinie, US w Łodzi, US w Dąbrowie Górniczej, US w Koszalinie, US w Kołobrzegu, Urzędy w Gdyni, Urzędy w Gdańsku, US w Kartuzach, US w Pruszczu Gdańskim, US w Radomiu, US w Słupsku, US w Malborku, US w Elblągu, US w Jeleniej Górze, US w Gorzowie Wielkopolskim, US w Trzebnicy, US w Tczewie, US w Wejherowie, US w Chojnicach, US w Wołominie, US w Zgierzu, US w Stalowej Woli, US w Sopocie, US w Starachowicach itd.). Sytuację, w której Urzędy Skarbowe wydają decyzje pozytywne, a część Urzędów Skarbowych wydaje decyzje negatywne należy uznać za kuriozalną, zwłaszcza w przypadku wykonywania przez marynarzy pracy dla tych samych armatorów oraz na tych samych statkach, na podstawie takich samych umów. W takiej sytuacji dochodzi do dyskryminacji pewnej grupy marynarzy poprzez wydawanie wadliwych decyzji przez organy podatkowe w danym rejonie oraz poprzez uznawanie tych rozbieżności interpretacyjnych przez niektóre Izby Skarbowe naruszając tym samym przepisy prawa konstytucyjnego oraz podatkowego, co stało się przedmiotem stosownych sygnalizacji do Ministerstwa Finansów ze strony Kancelarii. Można mieć tylko nadzieję, iż w roku 2015 organy podatkowe definitywnie ujednolicą swoje stanowiska w sprawie ograniczenia poboru zaliczek i ulgi abolicyjnej w odniesieniu do polskich marynarzy pracujących na rzecz armatorów norweskich jak również w odniesieniu do marynarzy pracujących dla armatorów singapurskich i innych w przypadku, których polskim marynarzom przysługuje ulga abolicyjna w Polsce (np. Guernsey, Jersey, Katar, Arabia Saudyjska, Australia, Indie).
Złożenie wniosku, a czynności sprawdzające organów podatkowych
Niestety złożenie wniosku o ograniczenie poboru zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych w roku 2014 niejednokrotnie pociągnęło za sobą dalsze czynności sprawdzające organu podatkowego względem marynarza. Organy podatkowe upominały się i upominają się o wyjaśnienie okoliczności niezłożenia zeznań podatkowych za wskazane w wezwaniu lata podatkowe oraz kierują zapytania skąd marynarze posiadali środki pieniężne np. na zakup nieruchomości w przypadku nie wykazania w Polsce dochodu zagranicznego. Kancelaria reprezentowała marynarzy również w tych sprawach i z wyjątkiem pojedynczych przypadków, gdzie sprawy jeszcze się toczą, sprawy te zostały zakończone pozytywnie dla polskich marynarzy tzn. Urzędy Skarbowe nie znalazły podstaw do opodatkowania dochodów marynarzy za lata będące przedmiotem weryfikacji.
Mając na uwadze interes prawny marynarzy w przypadku otrzymania z Urzędu Skarbowego jakiegokolwiek wezwania rekomenduje się w pierwszej kolejności kontakt z pełnomocnikiem profesjonalnym w celu określenia swojej sytuacji podatkowej, a dopiero w dalszym etapie kontakt z organem podatkowym, który bardzo często posiada wybiórcze informacje o danym podatniku co może mieć wpływ na błędną ocenę jego sytuacji podatkowej.
Uwagi wymaga również fakt, iż wiele postępowań wyjaśniających w odniesieniu do marynarzy zostało wszczętych przez polskie organy podatkowe z uwagi na informacje uzyskane w ramach wymiany informacji podatkowej pomiędzy Polską, a Norwegią, która z roku na rok staje się coraz bardziej efektywna i obecnie jest głównym źródłem informacji dla polskich organów podatkowych o polskich marynarzach pracujących zagranicą.
Jakie dalsze obowiązki spoczywają na marynarzach zatrudnionych u norweskich armatorów w latach 2014 i 2015?
Niestety w ostatnich tygodniach roku 2014 niektórzy pracownicy urzędów skarbowych w Polsce (m.in. II US w Gdańsku) i Krajowej Informacji Podatkowej błędnie informowali polskich marynarzy, że pomimo uzyskania decyzji ograniczającej pobór zaliczek w roku 2014 w przypadku Norwegii, ulga abolicyjna marynarzom tym nie przysługuje, gdyż nie opłacili podatku w Norwegii. Nie należy sugerować się tymi błędnymi informacjami ze strony organów podatkowych, gdyż nie znajdują one poparcia w przepisach prawa podatkowego w Polsce. Marynarze, którzy posiadają decyzje ograniczające pobór zaliczek w roku 2014 lub Ci którzy tych decyzji nie otrzymali w ogóle, powinni rozliczyć się podatkowo w Polsce do 30 kwietnia 2015 roku w celu skorzystania z ulgi abolicyjnej, gdyż sama decyzja ograniczająca pobór zaliczek nie jest wystarczającą podstawą do skorzystania z ulgi abolicyjnej. Na marginesie wskazać należy, iż Zespół Kancelarii rozliczając polskich marynarzy w przypadku innych państw np. Guernsey, Kataru, Brazylii lub Arabii Saudyjskiej napotkał, w niektórych przypadkach, na pewien opór organów podatkowych w przyznawaniu ulgi abolicyjnej, który nie znajduje oparcia w polskim prawie podatkowym. Podkreślić należy, iż polskim marynarzom zatrudnionym u armatorów norweskich w omawianym modelu w roku 2015 również będzie przysługiwała ulga abolicyjna w Polsce na takich samych zasadach jak w roku 2014.
Polscy marynarze, którzy są już w posiadaniu pozytywnej decyzji w zakresie ograniczenia poboru zaliczek w roku 2014, którzy będą kontynuować zatrudnienie u armatorów norweskich w tym samym modelu zatrudnienia, który będzie rodził obowiązek podatkowy w Polsce (praca poza szelfem norweskim i pod banderą inną niż bandera NOR) muszą złożyć kolejny wniosek o ograniczenie poboru zaliczek w roku 2015. Wniosek ten, w roku 2015, należy złożyć do 20-stego kolejnego miesiąca po uzyskaniu pierwszych dochodów od norweskiego armatora w roku 2015 albo do 20-stego kolejnego miesiąca po powrocie marynarza do Polski (jeśli od początku 2015 marynarz przebywać będzie poza Polską). Ponownie należy podkreślić należy, iż złożenie ww. wniosku zawiesza obowiązek opłacania comiesięcznych zaliczek na poczet PIT w roku 2015 w Polsce.
Ulga abolicyjna w polskich przepisach prawa podatkowego
Kwestia uregulowania ulgi abolicyjnej w polskich przepisach była wielokrotnie opisywana na przestrzeni ostatnich miesięcy, niemniej jednak dla porządku ponownie należy pokrótce omówić przepisy dotyczące ulgi abolicyjnej, które w niezmienionym kształcie będą również obowiązywały w roku 2015.
Polscy marynarze, którzy uzyskali w roku 2014 i uzyskają w roku 2015 zagraniczne dochody z pracy najemnej na statkach podlegające w Polsce rozliczeniu z zastosowaniem metody proporcjonalnego odliczenia, mają prawo do odliczenia od podatku dochodowego tzw. ulgi abolicyjnej, czyli kwoty stanowiącej różnicę pomiędzy podatkiem obliczonym z zastosowaniem metody proporcjonalnego odliczenia a podatkiem obliczonym według metody wyłączenia z progresją. Zgodnie z art. 27g ust. 2 ustawy o PIT odliczeniu podlega kwota stanowiąca różnicę między podatkiem obliczonym zgodnie z art. 27 ust. 9 albo 9a ww. ustawy (tj. metody proporcjonalnego odliczenia) a kwotą podatku obliczonego od dochodów ze źródeł, o których mowa w ust. 1, przy zastosowaniu do tych dochodów zasad określonych w art. 27 ust. 8 ww. ustawy (tj. metody wyłączenia z progresją). Możliwość skorzystania z ulgi abolicyjnej nie została uzależniona od tego, czy ww. dochody osiągnięte zagranicą zostały opodatkowane w państwie źródła, tj. w państwie, w którym podatnik je uzyskuje. Nie ma też znaczenia, czy Polska zawarła czy nie zawarła z tym państwem umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. Najważniejsze jest to, czy dochody zagraniczne podlegają opodatkowaniu w Polsce przy zastosowaniu metody odliczenia proporcjonalnego. Metoda ta ma również zastosowanie w przypadku, gdy z danym państwem Polska nie zawarła umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. Odliczenia nie stosuje się, jedynie w przypadku gdy określone dochody uzyskane zostały w krajach na terytorium wymienionych w rozporządzeniu Ministra Finansów w sprawie określenia krajów i terytoriów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową dla celów podatku dochodowego od osób fizycznych, tzw. raje podatkowe. Reasumując, podatnik w sytuacji, gdy przysługuje mu prawo do ulgi abolicyjnej, jest obowiązany rozliczyć swoje dochody w Polsce. W Polsce zastosowanie znajdzie art. 27g ustawy o PIT przewidujący ulgę abolicyjną czyli podatnik będzie mógł pomniejszyć swój podatek o kwotę będącą różnicą pomiędzy podatkiem wyliczonym przy zastosowaniu metody proporcjonalnego odliczenia a podatkiem wyliczonym przy zastosowaniu metody wyłączenia z progresją, co z reguły prowadzi do „wyzerowania” podatku należnego w Polsce.
Wnioski
Podkreślić należy, że polskie organy podatkowe w odniesieniu do przepisów dot. Norwegii w roku 2014 tylko w niektórych przypadkach bezpodstawnie odmawiały i próbują odmawiać prawa do ulgi abolicyjnej marynarzom świadczącym pracę najemną dla armatorów z faktycznym zarządem w Norwegii. Dochód uzyskany w związku z wykonywaniem pracy najemnej na statku/jednostce eksploatowanej przez przedsiębiorstwo z efektywnym zarządem w ww. państwie bezwzględnie uprawnia polskich marynarzy do skorzystania z ulgi abolicyjnej w Polsce w roku 2014 i będzie ich uprawniał do skorzystania z ulgi abolicyjnej również w roku podatkowym 2015.
Podsumowując wskazać należy, że w roku 2014 Kancelaria reprezentowała kilkuset marynarzy na terenie całej Polski pracujących dla norweskich armatorów i prawie we wszystkich Urzędach Skarbowych marynarze Ci otrzymali w ww. zakresie decyzje pozytywne, a jedynie w odniesieniu do kilku procent spraw decyzje te były odmowne. Pamiętać należy, iż ww. decyzje odmowne będą jeszcze przedmiotem weryfikacji przez właściwe sądy administracyjne.
Szczególnej uwagi wymaga fakt, iż roczne rozliczenie podatkowe marynarza (na formularzu PIT-36 ze stosownym załącznikiem) będzie stanowiło finalną weryfikację stanowiska organów podatkowych w przedmiocie omawianej ulgi abolicyjnej w przypadku podatnika, który uzyskał dochody z pracy najemnej na statkach, na rzecz norweskich armatorów w roku 2014 i otrzymał pozytywną decyzję ograniczającą pobór zaliczek na poczet PIT do „0” w tym zakresie lub marynarza, który opłacał zaliczki na poczet PIT w Polsce przez cały rok 2014. Powyższe dotyczy również osób, które otrzymały negatywne decyzje, ale w ogóle ich nie zaskarżyły.
http://www.kancelaria-gdynia.eu
www.facebook.com/Legal.Marine.Mateusz.Romowicz
Autor jest radcą prawnym w Kancelarii Radcy Prawnego Legal Consulting - Mateusz Romowicz.
USD
EUR
CHF
GBP