Sytuacja socjalna polskich marynarzy w zakresie ubezpieczeń społecznych niejednokrotnie odbiega od sytuacji osób z innych grup zawodowych.
Za oczywistą przyczynę takiego stanu rzeczy uznać trzeba fakt, iż marynarze są zatrudniani przez podmioty zagraniczne oraz pracują w różnych regionach świata. Istotny jest też specyficzny system zatrudnienia, obejmujący okresy pracy na morzu i pobyty na lądzie. Jako kolejną istotną okoliczność wskazać należy kontraktowy tryb zatrudnienia, związany niejednokrotnie z faktycznymi przerwami w wykonywaniu pracy oraz zróżnicowanymi warunkami w zakresie ubezpieczeń społecznych.
Wspomniana powyżej specyfika pracy marynarzy nie sprzyja zachowaniu ciągłości ubezpieczenia społecznego w systemie polskim. Niejednokrotnie, bowiem, występują przerwy w opłacaniu składek na ubezpieczenie zdrowotne marynarzy przez pracodawców - armatorów. Jedną z konsekwencji takiej sytuacji może być konieczność uiszczenia opłaty dodatkowej w razie chęci dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia.
Ubezpieczenie zdrowotne
Zgodnie z art. 68 Ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, osoby nie podlegające ubezpieczeniu zdrowotnemu Narodowego Funduszu Zdrowia mają prawo dobrowolnie skorzystać z takiego ubezpieczenia po wniesieniu opłaty na rachunek Funduszu. Obowiązek wniesienia opłaty dotyczy osób, które poza systemem przebywały przez okres 3 miesięcy i dłużej. Wysokość opłaty uzależniona jest od czasu trwania przerwy w ubezpieczeniu. Na chwilę obecną, stosunek przerwy w pracy do kwoty opłaty dodatkowej jest następujący:
- przerwa w ubezpieczeniu trwająca w okresie od 3 miesięcy do roku - 787,84 zł;
- przerwa w ubezpieczeniu trwająca w okresie od 1 roku do 2 lat - 1 969,61 zł;
- przerwa w ubezpieczeniu trwająca w okresie od 2 lat do 5 lat - 3 939,22 zł;
- przerwa w ubezpieczeniu trwająca w okresie od 5 lat do 10 lat - 5 908,83 zł;
- przerwa w ubezpieczeniu trwająca w okresie od powyżej 10 lat - 7 878,44 zł.
Na gruncie wspomnianego powyżej przepisu art. 68 Ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, wniesienie opłaty na rachunek funduszu dotyczy osób, które chcą ubezpieczyć się dobrowolnie. A contrario, opłaty za okres niepodlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu nie wnoszą osoby, które obowiązkowo podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu.
W tym miejscu warto wskazać na kilka sytuacji, w których dochodzi do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego, które to wyklucza konieczność uiszczenia opłaty dodatkowej na rachunek Funduszu.
Rejestracja w Urzędzie Pracy jako osoba bezrobotna
Zgodnie z art. 66 ust. 1 pkt 24 Ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają bezrobotni niepodlegający obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu. Powyższe oznacza, iż w związku z treścią art. 68 ust. 1 w zw. z ust. 7 ww. Ustawy, w okresie trzech miesięcy od wyrejestrowania osoby jako bezrobotnej, istnieje możliwość dobrowolnego ubezpieczenia społecznego bez konieczności uiszczenia opłaty dodatkowej. Wynika to z faktu, iż ubezpieczenie zdrowotne podczas zarejestrowania jako osoba bezrobotna jest obowiązkowe, zaś art. 68 ust. 8 Ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych przewiduje obowiązek wniesienia opłaty wyłącznie w przypadku dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego.
Należy wskazać, iż zgodnie z art. 119 Ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, bezrobotny, który podjął zatrudnienie, inną pracę zarobkową lub działalność́ gospodarczą bez powiadomienia o tym właściwego powiatowego urzędu pracy, podlega karze grzywny nie niższej niż̇ 500 zł. Wobec tego, każda zmiana w statusie zatrudnienia powinna zostać zgłoszona Urzędowi Pracy, pod rygorem nałożenia kary pieniężnej.
Zgłoszenie do ubezpieczenia przez członka rodziny
Zgodnie z art. 67 Ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych osoba, która podlega obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego ma obowiązek zgłosić do Funduszu członków rodziny, którzy po zgłoszeniu uzyskują prawo do świadczeń opieki zdrowotnej. W świetle art. 5 ust. 3 ww. Ustawy, przez członka rodziny rozumie się następujące osoby:
a) dziecko własne, dziecko małżonka, dziecko przysposobione, wnuka albo dziecko obce, dla którego ustanowiono opiekę, albo dziecko obce w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka, do ukończenia przez nie 18 lat, a jeżeli kształci się dalej – do ukończenia 26 lat, natomiast jeżeli posiada orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności
b) małżonka,
c) wstępnych pozostających z ubezpieczonym we wspólnym gospodarstwie domowym.
Z racji faktu, iż ustawodawca nakłada na ubezpieczonego obowiązek zgłoszenia członków rodziny wskazanych w powyższym przepisie, ubezpieczenie przez członka rodziny uznać należy za obligatoryjne, tj. niepodlegające opłacie dodatkowej.
Ubezpieczenie zdrowotne w ramach działalności gospodarczej
W świetle art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c Ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniem społecznym lub ubezpieczeniem społecznym rolników, które są osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą lub osobami z nimi współpracującymi, z wyłączeniem osób, które zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej. Oznacza to, iż osoba prowadząca działalność gospodarczą obligatoryjnie odprowadza składki na ubezpieczenie zdrowotne.
Wobec powyższego, osoba prowadząca działalność gospodarczą, z racji obowiązku nałożonego na nią w art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c ww. Ustawy, nie ma obowiązku wniesienia na rachunek Funduszu opłaty z tytułu przerwy w ubezpieczeniu społecznym w terminie 3 miesięcy od opłacenia składki w ramach działalności gospodarczej, gdyż ubezpieczenie takie nie jest w rozumieniu ustawy ubezpieczeniem dobrowolnym.
Wnioski
Polski ustawodawca uzależnia dobrowolne ubezpieczenie od wniesienia opłaty na Fundusz, w przypadku gdy dochodzi do przerwy w ubezpieczeniu trwającej 3 miesiące i dłużej. Marynarze, pomimo specyfiki wykonywanej pracy, nie stanowią wyjątku w tym względzie. Warto wspomnieć, iż przy okazji tworzenia założeń do Ustawy o pracy na morskich statkach handlowych pojawiły się postulaty zmian w tej kwestii, które mają doprowadzić do zwolnienia marynarzy z opłaty dodatkowej w omawianym zakresie. Założenia te zostały przyjęte przez Radę Ministrów, zaś projekt zmian w ustawie został przekazany na dalszy etap ścieżki legislacyjnej. Trudno jednak określić, czy i w ogóle te zmian wejdą w życie.
W związku z powyższym, do czasu wprowadzenia ewentualnych zmian w obowiązującym prawodawstwie, opłata dodatkowa funkcjonować będzie w dotychczasowym kształcie nadanym jej przez Ustawę o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.
Należy mieć jednak na względzie, iż obowiązek wniesienia opłaty dodatkowej dotyczy wyłącznie ubezpieczenia dobrowolnego, podejmowanego po przerwie trwającej przez 3 miesiące i dłużej. Powyższy obowiązek nie istnieje zatem zarówno w razie przerwy w ubezpieczeniu trwającej krócej niż 3 miesiące, jak i w przypadku ubezpieczenia obowiązkowego.
Paulina Rosińska
http://www.kancelaria-gdynia.eu
facebook.com/Legal.Marine.Mateusz.Romowicz
Mateusz Romowicz jest radcą prawnym w Kancelarii Radcy Prawnego Legal Consulting - Mateusz Romowicz.
Tez o tym myślałem. Nie ma co liczyc na fundusz bo sie mozna często przeliczyć. Szuakm teraz da siebie i rodziny jakiegoś ubezpieczenia. Widziałem, że Medica Assistance z Gdyni ma spoecjalne pakiety dla marynarzy i może ich oferta będzie wystarczajaca.
PortalMorski.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.