Pośrednictwo pracy dla marynarzy – jakie obowiązki winien spełnić pośrednik by zapewnić marynarzom bezpieczne zatrudnienie zagranicą cz.I
Wstęp
Firmy zajmujące się pośrednictwem pracy dla marynarzy to tzw. firmy „crewingowe” i „manningowe”, które świadczą, w różnym zakresie, pośrednictwo w zawieraniu umów o pracę na statkach morskich. Kwestie związane z pośrednictwem pracy dla marynarzy reguluje Międzynarodowa Konwencja nr 9 MOP w sprawie pośrednictwa pracy dla marynarzy, z dnia 10 lipca 1920 roku (Dz.U. z dnia 28 maja 1925 r.), ratyfikowana w Polsce zgodnie z ustawą z dnia 19 grudnia 1923 r. (Dz.U.R.P. z 1924 r. Nr 7, poz. 55) , oraz przepisy krajowe. Pośrednictwo pracy powinno być zgodne z przepisami przywołanej wyżej Konwencji. Zgodnie z art. 2 Konwencji MOP „Pośrednictwo pracy dla marynarzy nie może być przedmiotem przedsiębiorstwa, które prowadzi jakakolwiek osoba, towarzystwo lub zakład w celach zysku. Za czynności związane z pośrednictwem pracy nie wolno osobom, towarzystwom lub zakładom pobierać od marynarzy opłat pośrednio lub bezpośrednio. Za wszelkie przekroczenia postanowień niniejszego artykułu ustanowi prawo każdego kraju sankcje karne”. Taki stan rzeczy wymusza na firmach pośredniczących działanie na zasadzie przenoszenia kosztów i opłat związanych z zatrudnieniem na rzecz zagranicznych pracodawców. Co więcej, za każde obsadzone stanowisko firma pośrednicząca otrzymuje określone wynagrodzenie od zagranicznego pracodawcy, w zależności od charakteru stanowiska, czasu jego obsadzenia itd. (co do zasady określa umowa zawarta pomiędzy pośrednikiem a pracodawcą zagranicznym). Ponadto, w myśl art. 7 niniejszej Konwencji „umowa o pracę marynarzy ma zawierać wszelkie gwarancje niezbędne dla ochrony wszystkich stron zainteresowanych, marynarzom zaś winny być zapewnione wszelkie ułatwienia celem zbadania umowy przed i po jej podpisaniu”.
Na wstępie należy wskazać, że przed podjęciem jakiegokolwiek zatrudnienia za granicą marynarz winien przede wszystkim sprawdzić czy dany pośrednik ma odpowiednie uprawnienia do kierowania marynarzy do pracy za granicą oraz czy pośrednik przestrzega wszystkich obowiązujących go przepisów prawa zarówno międzynarodowego jak i polskiego.
Nawiązanie stosunku pracy przez marynarza
Nawiązanie stosunku pracy pomiędzy marynarzami, a pracodawcą zagranicznym (armatorem) przy czynnym udziale pośrednika powinno nastąpić według następującego schematu:
1. zwarcie umowy przez pośrednika z pracodawcą zagranicznym (armatorem);
2. zawarcie przez marynarza umowy z pośrednikiem;
3. zawarcie umowy przez marynarza z przedstawicielem pracodawcy zagranicznego (armatora) lub bezpośrednio z pracodawcą zagranicznym (armatorem).
Umowa zawarta pomiędzy pośrednikiem a pracodawcą zagranicznym (armatorem) powinna przede wszystkim określać warunki przyszłej współpracy oraz wskazywać na jakich zasadach marynarze zostaną skierowani do pracy na pokładzie statku. Ponadto, powinna określać wzajemne zobowiązania stron oraz regulować wysokość wynagrodzenia dla pośrednika za wykonane czynności. Natomiast umowa zawarta pomiędzy marynarzem kierowanym do pracy a pośrednikiem powinna określać podstawowe warunki przyszłego zatrudnienia na pokładzie statku. Tego typu umowy zawiera się w przypadku, gdy agent (pośrednik) nie ma szczególnego umocowania do zawierania umów o pracę na rzecz pracodawcy zagranicznego (armatora). Postanowienia ww. umów podlegają przepisom krajowym, w szczególności przepisom ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. 08.69.415 j.t.). Natomiast umowa zawarta z przedstawicielem pracodawcy zagranicznego (armatora) jest właściwą umową o pracę (kontrakt), gdyż zostaje ona zawarta z pracodawcą za pośrednictwem upoważnionego do tego rodzaju czynności podmiotu. W tym miejscu należy wskazać, że kontrakt (Contract of Employment) to umowa o pracę, która w większości przypadków zawierana jest z podmiotem zagranicznym bądź umocowanym do tego pośrednikiem (agentem, przedstawicielem). Kontrakt reguluje relację prawną pomiędzy pracodawcą zagranicznym (armatorem) a pojedynczym marynarzem, natomiast umowa o kierowanie do pracy reguluje stosunki pomiędzy marynarzem a pośrednikiem.
Polskie przepisy regulujące działalność agencji zatrudnienia w Polsce
Podmiot działający jako agencja zatrudnienia w Polsce, podczas kierowana marynarzy do pracy za granicą dla zagranicznego pracodawcy, jest związana przepisami ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t. j. Dz. U. z 2008 r., Nr 69, poz. 415 ze zm.) Podejmowanie pracy za granicą następuje w drodze bezpośrednich uzgodnień dokonywanych przez osoby podejmujące pracę z pracodawcami zagranicznymi lub za pośrednictwem publicznych służb zatrudnienia, a także agencji zatrudnienia świadczących usługi, o których mowa w art. 18 ust. 1 pkt 1.
Zgodnie natomiast z art. 18 ust 1 ww. ustawy prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie świadczenia usług pośrednictwa pracy, polega w szczególności na:
a) udzielaniu pomocy osobom w uzyskaniu odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej oraz pracodawcom w pozyskaniu pracowników o poszukiwanych kwalifikacjach zawodowych,
b) pozyskiwaniu i upowszechnianiu ofert pracy,
c) udzielaniu pracodawcom informacji o kandydatach do pracy, w związku ze zgłoszoną ofertą pracy,
d) informowaniu kandydatów do pracy oraz pracodawców o aktualnej sytuacji i przewidywanych zmianach na lokalnym rynku pracy,
e) inicjowaniu i organizowaniu kontaktów osób poszukujących odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej z pracodawcami,
f) kierowaniu osób do pracy za granicą u pracodawców zagranicznych, o którym mowa w art. 85 ust. 2,
W myśl art. 85 ust 2 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy kierowanie do pracy za granicą u pracodawców zagranicznych za pośrednictwem agencji zatrudnienia odbywa się na podstawie pisemnej umowy zawieranej przez te agencje z osobami kierowanymi. Umowa ta powinna określać w szczególności:
1. pracodawcę zagranicznego;
2. okres zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej;
3. rodzaj oraz warunki pracy i wynagradzania, a także przysługujące osobie kierowanej do pracy świadczenia socjalne;
4. warunki ubezpieczenia społecznego oraz od następstw nieszczęśliwych wypadków i chorób tropikalnych;
5. obowiązki i uprawnienia osoby kierowanej do pracy oraz agencji zatrudnienia;
6. zakres odpowiedzialności cywilnej stron w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania umowy zawartej między agencją zatrudnienia a osobą kierowaną, w tym stronę pokrywającą koszty dojazdu i powrotu osoby skierowanej do pracy w przypadku niewywiązania się pracodawcy zagranicznego z warunków umowy oraz tryb dochodzenia związanych z tym roszczeń;
7. kwoty należne agencji zatrudnienia z tytułu faktycznie poniesionych kosztów związanych ze skierowaniem do pracy za granicą, poniesione na:
a) dojazd i powrót osoby skierowanej,
b) wydanie wizy,
c) badania lekarskie,
d) tłumaczenia dokumentów;
8. informację o trybie i warunkach dopuszczania cudzoziemców do rynku pracy w państwie wykonywania pracy;
9. inne zobowiązania stron.
Obowiązki agencji zatrudnienia
Agencja zatrudnienia ma obowiązek zawierania z pracodawcą zagranicznym, do którego zamierza kierować osoby do pracy za granicą, pisemnej umowy określającej w szczególności:
1. liczbę miejsc pracy;
2. okres zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej;
3. rodzaj oraz warunki pracy, zasady wynagradzania, a także przysługujące osobom podejmującym pracę świadczenia socjalne;
4. zakres odpowiedzialności cywilnej stron w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania umowy zawartej między pracownikiem a pracodawcą, w tym stronę pokrywającą koszty dojazdu i powrotu osoby skierowanej do pracy w razie niewywiązania się pracodawcy zagranicznego z warunków umowy, oraz tryb dochodzenia związanych z tym roszczeń.
Ponadto, agencja zatrudnienia jest obowiązana do:
1. prowadzenia wykazu podmiotów, do których są kierowane osoby do pracy za granicą, zawierającego w szczególności oznaczenie i siedzibę podmiotu oraz nazwę państwa pochodzenia podmiotu;
2. prowadzenia wykazu osób kierowanych do pracy za granicą, zawierającego imię i nazwisko, adres zamieszkania osoby oraz w szczególności oznaczenie i siedzibę podmiotu, do którego skierowano osobę do pracy za granicą, oraz nazwę państwa pochodzenia podmiotu, okresy zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej.
3. poinformowania na piśmie osobę kierowaną do pracy za granicą o przysługujących jej uprawnieniach, tj. że udokumentowane okresy zatrudnienia, przebyte za granicą u pracodawcy zagranicznego, są zaliczane do okresów pracy w Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie uprawnień pracowniczych.
4. przestrzegania międzynarodowych umów, porozumień i programów dotyczących zatrudnienia wiążących Rzeczpospolitą Polską oraz obowiązujących w państwie zatrudnienia przepisów o zatrudnieniu oraz przepisów regulujących działalność agencji zatrudnienia.
Co więcej, agencja zatrudnienia jako przedsiębiorca działający na rynku winna bezspornie sprawdzić, czy pracodawca zagraniczny posiada odpowiednią flotę, daje rękojmię zgodnego z prawem zatrudnienia marynarzy oraz, że przedstawiciele pracodawcy zagranicznego mają umocowanie do zawierania umów w jego imieniu.
W razie naruszenia obowiązku wynikającego z ustawy tj. prowadzenia agencji zatrudnienia bez wpisu do odpowiedniego rejestru, pobierania od osób kierowanych do pracy innych opłat niż dozwolone, dyskryminowania osób kierowanych do pracy oraz niezawarcia stosownych umów pośrednictwa pracy, agencji zatrudnienia grozi odpowiedzialność finansowa w postaci grzywny.
Natomiast osobom, które doznały szkody w związku z brakiem zawarcia odpowiednich umów pośrednictwa pracy jak i naruszenia innych przepisów wynikających z ww. ustawy przysługuje roszczenie odszkodowawcze przeciwko agencji zatrudnienia z tytułu czynu niedozwolonego.
Podsumowanie
Agencja zatrudnienia działająca w Polsce, która pośredniczy w zatrudnieniu polskich marynarzy na rzecz zagranicznego pracodawcy, powinna spełniać wyżej określone wymogi prawne. Regulacje te zmierzają do stworzenia bezpiecznych ram dla wszystkich podmiotów związanych z zatrudnieniem na morzu (marynarz, agent, armator). Na szczęście większość agencji zatrudnienia w Polsce spełnia te wymogi i tylko w nielicznych przypadkach dochodzi do pewnych nadużyć. W razie jakichkolwiek wątpliwości co do zakresu praw i obowiązków któregokolwiek z ww. podmiotów rekomenduje się skorzystanie z usług profesjonalnej obsługi prawnej przed podjęciem jakichkolwiek działań, gdyż naruszenie ww. przepisów, szczególnie przez agencję zatrudnienia, może skutkować odpowiedzialnością cywilną na gruncie polskiego prawa.
W II części artykułu zostaną omówione regulacje dotyczące pośrednictwa wynikające z Konwencji MLC 2006.
Ewelina Zgódka - aplikant radcowski
http://www.kancelaria-gdynia.eu
facebook.com/Legal.Marine.Mateusz.Romowicz
Mateusz Romowicz jest radcą prawnym w Kancelarii Radcy Prawnego Legal Consulting - Mateusz Romowicz.
USD
EUR
CHF
GBP