Norwegia w 2014 roku: Jakie problemy praktyczne przysparza wniosek o ograniczenie poboru zaliczek w kontekście działań polskich organów podatkowych?

Norwegia w 2014 roku: Jakie problemy praktyczne przysparza wniosek o ograniczenie poboru zaliczek w kontekście działań polskich organów podatkowych?

Wstęp
Protokół zmieniający umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania z Norwegią został podpisany w dniu 05 lipca 2012 r., stąd też organy podatkowe powinny na dzień 01.01.2014 r. dysponować należytą wiedzą w zakresie zmian istotnych postanowień umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania pomiędzy Polską a Norwegią.

 Niestety okazuje się, iż wiele organów podatkowych (urzędy skarbowe w Gdyni, w Gdańsku, w Wejherowie, w Pucku, w Bydgoszczy) nie wiedzą jak działać w oparciu o nowe przepisy regulujące kwestie podatków marynarskich, które dotyczą kwestii unikania podwójnego opodatkowania pomiędzy Polską, a Norwegią. Na obecnym etapie ww. organy podatkowe, całkowicie bezzasadnie, przedłużyły terminy na wydanie decyzji w zakresie ograniczenia poboru zaliczek w roku 2014 od marynarzy pracujących na rzecz armatorów norweskich. W wielu przypadkach terminy te przedłużono nawet do początku czerwca 2014 roku. Z nieoficjalnych informacji wynika, iż powodem tego stanu rzecz jest ilość złożonych wniosków i brak wytycznych ze strony Ministerstwa Finansów w tym zakresie. Ta informacja budzi wątpliwości w obliczu faktu, iż organy podatkowe m.in. z Koszalina, ze Stargardu Szczecińskiego, z Płocka, ze Szczecinka, ze Zgierza, z Kołobrzegu, z Częstochowie, z Chorzowa wydały już pozytywne decyzje dla polskich marynarzy w zakresie całkowitego ograniczenia poboru zaliczek w roku 2014 w odniesieniu do nowych przepisów dotyczących Norwegii.

Błędne wzory wniosków
 Sytuacja w zakresie ww. postępowań komplikuje się również w kwestii osób, które dysponowały wzorcowymi wnioskami dotyczącymi „zwolnienia z opłacania zaliczek” na poczet podatku dochodowego od osób fizycznych, które zawierały liczne błędy formalne skutkujące wezwaniami ze strony organów podatkowych do złożenia wyjaśnień. Prawidłowy wniosek powinien dotyczyć „ograniczenia poboru zaliczek”, a nie „zwolnienia z opłacania zaliczek”. Należy pamiętać, iż wszelkie „wzorcowe wnioski” niewiadomego autorstwa, stanowią projekt, który wymaga weryfikacji przez profesjonalistę i zindywidualizowania pod kątem sytuacji podatkowej marynarza.

Jak to jest z tą Norwegią w 2014 roku?
 Zgodnie z Protokołem zmieniającym Konwencję z 2009 roku art. 14 ustęp 3 wskazuje, że dochód uzyskany przez polskiego rezydenta-marynarza wykonującego pracę najemną na pokładzie statku eksploatowanego w komunikacji międzynarodowej przez przedsiębiorstwo z Norwegii, może być tam opodatkowany, tj. obowiązek podatkowy powstaje w Norwegii na gruncie obowiązującego tam prawa wewnętrznego.

Natomiast, wprowadzony omawianym Protokołem, art. 22 ustęp 1 d) wskazuje, że w przypadku gdy dochód uzyskany przez rezydenta Polski może być opodatkowany w Norwegii (jak stanowi art. 14 ustęp 3) a zgodnie z prawem wewnętrznym Norwegii dochód ten jest zwolniony z opodatkowania, do dochodów uzyskanych przez rezydenta Polski zastosowanie znajduje metoda odliczenia proporcjonalnego. Tym samym, ww. litera d) odsyła do uregulowań wewnętrznych norweskiego prawa podatkowego, które w konsekwencji, w zależności od sytuacji prawnej marynarza, przenosi jego obowiązek podatkowy do Polski. 

Zgodnie z brzmieniem zmian umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania Pomiędzy Polską a Norwegią decydujący wpływ na miejsce powstania obowiązku podatkowego po stronie polskiego marynarza mają uregulowania norweskiego prawa podatkowego.

Kwestię tą reguluje ustawa Lov om skatt av formue og inntekt (skatteloven) tj. Law on tax on income and wealth (Taxation).

Opodatkowanie nierezydentów – marynarzy następuje w oparciu o paragraf 2-3 ustęp 1 h tj.:
„Osoby fizyczne są zobowiązane do zapłaty podatku od dochodu uzyskanego z pracy na statku, w następującym zakresie:
1. Obowiązek zapłaty podatku obejmuje dochód osiągnięty z pracy na statku zarejestrowanym w norweskim rejestrze (podnoszących banderę norweską), z tym wyjątkiem, że nie obowiązuje w przypadku gdy osoba fizyczna jest zobowiązana do zapłaty podatku w kraju swojej rezydencji podatkowej, a unikniecie podwójnego opodatkowania gwarantuje umowa zawarta pomiędzy Państwami.
2. Dla rezydentów w krajach nordyckich (skandynawskich) wykonujących pracę na statkach podnoszących zagraniczną banderę eksploatowanych przez norweski podmiot albo norweskiego pracodawcę wykonującego działalność na statku.
3. Obowiązek podatkowy wskazany w punkcie 1 i 2 nie ma zastosowania do rezydenta spoza regionu zatrudnionego na pokładzie statku zarejestrowanym w Norweskim Międzynarodowym Rejestrze Statków N.I.S. albo zatrudnionego przez zagranicznego pracodawcę prowadzącego działalność na pokładzie statku. Obowiązek podatkowy nie ma zastosowania do osoby fizycznej podlegającej opodatkowaniu w oparciu o paragraf 1 Petroleum Taxation Act (tj. wydobyciu gazu i ropy na norweskim szelfie kontynentalnym)”.

Z powyższego wynika, że zasadą jest opodatkowanie dochodu marynarzy uzyskiwanego z pracy na statkach podnoszących banderę norweską i eksploatowanych przez norweskie przedsiębiorstwo.

Natomiast, z opodatkowania zwalnia się:
1. osoby wykonujące pracę na statkach zarejestrowanych w NIS; oraz
2. osoby wykonujące pracę na pokładach statków nie podnoszących bandery norweskiej;
3. osoby wykonujące pracę dla zagranicznych przedsiębiorców prowadzących działalność na pokładzie danego statku.

W zakresie opodatkowania dochodu z pracy na Norweskim Szelfie Kontynentalnym stosuje się The Petroleum Taxation Act, który przewiduje opodatkowanie dochodu marynarza w Norwegii. 

Przez wzgląd na powyższe, dochód marynarza z pracy na statku pod banderą NIS oraz statków podnoszących inne bandery, eksploatowanych w komunikacji międzynarodowej przez norweskie przedsiębiorstwo podlega opodatkowaniu w Polsce, natomiast dochód z pracy na statkach zarejestrowanych w NOR oraz eksploatowanych na Norweskim Szelfie Kontynentalnym podlega opodatkowaniu w Norwegii.

W myśl ustawodawstwa podatkowego Norwegii wynagrodzenie marynarza mającego miejsce zamieszkania w Polsce i wykonującego pracę na statku zarejestrowanym w Norweskim Międzynarodowym Rejestrze Statków (N.I.S.) oraz na pokładzie statków podnoszących inne zagraniczne bandery będzie podlegało opodatkowaniu w Polsce (z uwagi na zwolnienie ich z opodatkowania w Norwegii), ale do rozliczenia tych dochodów w Polsce będzie stosowana niekorzystna metoda proporcjonalnego zaliczenia (odliczenia podatku zapłaconego za granicą).

Uzasadnienie rządowego projektu ustawy ratyfikacyjnej
Należy również zwrócić uwagę na uzasadnienie rządowego projektu ustawy o ratyfikacji Protokołu między Rzecząpospolitą Polską a Królestwem Norwegii zmieniającego Konwencję między Rzecząpospolitą Polską a Królestwem Norwegii w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu. W uzasadnieniu do projektu podkreślono, iż z uwagi na zmiany zapisów Konwencji w Polsce funkcjonuje obecnie ulga podatkowa, która została wprowadzona tzw. ustawą abolicyjną. W myśl przedmiotowego art. 27g ust. 2 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, polski podatnik ma prawo odliczyć od podatku dochodowego kwotę stanowiącą różnicę między podatkiem obliczonym zgodnie z metodą odliczenia proporcjonalnego a kwotą podatku od dochodów z określonych w ustawie źródeł, obliczonego zgodnie z metodą wyłączenia z progresją.

W rezultacie, w odniesieniu do dochodów polskich marynarzy z tytułu pracy na statkach eksploatowanych przez norweskie przedsiębiorstwa, nawet jeśli zastosowanie znajdzie metoda odliczenia proporcjonalnego, efektywne opodatkowanie tego dochodu w Polsce będzie nie wyższe niż w przypadku, gdyby do obliczenia wysokości podatku od tego dochodu zastosowanie miała metoda wyłączenia z progresją. Oznacza to, iż w przypadku braku dodatkowych dochodów marynarza ze źródeł położonych na terytorium Polski, wynagrodzenie za pracę na norweskim statku nie będzie w ogóle podlegało opodatkowaniu w Polsce.

Podsumowanie
Reasumując powyższą treść normatywną przepisów omawianego Protokołu należy podkreślić, iż aby dokonać właściwej oceny skutków wejścia powyższego Protokołu w życie w kwestii obowiązków podatkowych polskich marynarzy uzyskujących dochody w relacjach polsko- norweskich, należy odnieść się zarówno do uregulowań zawartych w przepisach Konwencji i Protokołu, jak i do norm prawnych wyrażonych w regulacjach polskiego i norweskiego prawa podatkowego. W świetle znowelizowanego art. 14 ust. 3 Konwencji, Norwegii będzie przysługiwało prawo do opodatkowania polskich marynarzy zatrudnionych na statkach zarejestrowanych w Norwegii pod banderą NOR lub operujących na szelfie norweskim. Jednakże na podstawie dodanego do Konwencji art. 22 ust. 1 lit. d), brak opodatkowania dochodów polskich marynarzy w Norwegii będzie upoważniał stronę polską do zmiany metody unikania podwójnego opodatkowania na metodę proporcjonalnego zaliczenia. Wymieniona wyżej zmiana metody mogłaby powodować faktyczny obowiązek opodatkowania dochodów polskich marynarzy w Polsce, gdyby nie ulga podatkowa przyznana polskim rezydentom w polskim prawie wewnętrznym (art. 27g ust. 2 ustawy o PDOF), która w przypadku polskich marynarzy zatrudnionych na statkach norweskich, wyeliminuje obowiązek opodatkowania ich dochodów w Polsce. Konsekwencją stosowania powyższego przepisu jest to, iż mimo zmiany metody unikania podwójnego opodatkowania na metodę proporcjonalnego zaliczenia, faktyczne opodatkowanie polskich rezydentów jest zrównane z sytuacją, gdy zastosowanie znajduje metoda wyłączenia z progresją. W efekcie zastosowania powyższej ulgi, dochody marynarzy posiadających miejsce zamieszkania w Polsce, które zostały uzyskane z tytułu pracy na pokładach statków eksploatowanych przez norweskie przedsiębiorstwo, nie będą podlegały opodatkowaniu w Polsce niezależnie od tego, czy Norwegia będzie opodatkowywała takie dochody, czy też nie.

W wyniku zmian w metodzie unikania podwójnego opodatkowania, brak opodatkowania pewnych kategorii dochodów polskich rezydentów będzie wynikał bezpośrednio z ustawodawstwa wewnętrznego obu umawiających się Państw, a nie z zapisów Konwencji.

Przez wzgląd na powyższe jak najbardziej zasadne jest wystąpienie przez polskiego marynarza z wnioskiem o ograniczenie poboru zaliczek do urzędu skarbowego właściwego przez miejsce jego zamieszkania, który pracuje dla armatora norweskiego w modelu skutkującym zastosowaniem metody proporcjonalnego zaliczenia. Z uwagi na możliwość zastosowania ulgi abolicyjnej do tych dochodów w Polsce każda zaliczka, którą miałby zapłacić polski marynarzy w polskim systemie podatkowym będzie niewspółmiernie wysoka w odniesieniu do realnego obciążenia podatkowego w Polsce, które wyniesie zero po zastosowaniu ww. ulgi. Podkreślenia wymaga fakt iż, wszyscy marynarze, którzy uzyskaliby negatywne decyzje w zakresie ograniczenia poboru zaliczek (a kilka już takich błędnych decyzji wydały organy podatkowe w Polsce m.in. Urząd Skarbowy w Pruszczu Gdańskim) powinni niezwłocznie wnieść odwołania.

Mateusz Romowicz

http://www.kancelaria-gdynia.eu

Autor jest radcą prawnym w Kancelarii Radcy Prawnego Legal Consulting - Mateusz Romowicz.